Tại sao thanh thiếu niên lại căng thẳng như vậy, theo một chuyên gia

Theo Khảo sát Hành vi Rủi ro Thanh thiếu niên của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ, 40% học sinh trung học cho biết họ trải qua cảm giác buồn bã hoặc tuyệt vọng dai dẳng vào năm 2023. Con số này đã giảm từ mức cao 42% hai năm trước đó, trong đại dịch Covid-19, nhưng vẫn cao hơn khoảng 10% so với một thập kỷ trước đó.

Sau đây là những nội dung chính trong cuộc trò chuyện cho chúng ta có những hiểu biết sâu sắc về cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần ở thanh thiếu niên, lý do tại sao thanh thiếu niên lại căng thẳng như vậy và chúng ta có thể làm gì để giải quyết vấn đề này.

Điều gì giải thích cho cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần ở thanh thiếu niên ngày nay?

Sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên được hiểu rõ nhất thông qua việc hiểu những gì các em đang trải qua, và có những nghiên cứu khoa học mới giúp giải thích điều này. Não bộ của các em rất nhạy cảm trong giai đoạn thế giới chuyển động rất nhanh và các em phải tiếp nhận hàng tấn thông tin. Đôi khi, những gì các em trải qua là một dạng quá tải thông tin, trông giống như sự suy ngẫm dữ dội, lo lắng và các vấn đề sức khỏe tâm thần khác.

Liệu lượng thông tin quá tải đó có phải đến từ mạng xã hội không?

Vào những năm 1980, thanh thiếu niên phải đối mặt với những thách thức to lớn như say xỉn, lái xe khi say rượu, thử nghiệm tình dục sớm, chấn thương và tử vong. Những rủi ro này đã giảm mạnh. Điều quan trọng về bối cảnh đó là nó cho chúng ta biết rằng có một vấn đề lớn hơn đang diễn ra trong giai đoạn then chốt của cuộc đời này và việc chỉ đơn thuần cấm điện thoại sẽ không giải quyết được vấn đề.

Có lý do để hạn chế sử dụng điện thoại vì thời gian sử dụng màn hình điện thoại sẽ lấn át giấc ngủ, hoạt động thể chất và các tương tác trực tiếp. Đồng thời, những thách thức mà thanh thiếu niên phải đối mặt lại xuất phát từ một hiện tượng rộng lớn hơn.

Hiện tượng lớn hơn nào giải thích tại sao tuổi vị thành niên lại là thời kỳ khó khăn như vậy?

Tuổi vị thành niên là một quá trình có mục đích rất quan trọng: sự hòa nhập giữa những điều đã biết và chưa biết trong một thế giới đang thay đổi chóng mặt. Điều đã biết là những gì cha mẹ bạn nói là đúng, giống như bạn nên đọc sách vậy. Điều chưa biết mới thực sự hiệu quả khi thế giới này đang thay đổi. Ví dụ, có thể sách không còn là thứ bạn cần nữa.

Sự hòa nhập giữa cái đã biết và cái chưa biết này tạo ra một cảm giác xung đột nội tâm vô cùng lớn đối với một thiếu niên. Bố mẹ tôi, những người yêu thương và nuôi dưỡng tôi, đã nói với tôi một điều, nhưng tôi lại khám phá ra một điều khác.

Điều này xảy ra trong bối cảnh tuổi dậy thì đang giảm dần. Vì dậy thì đến sớm hơn, não bộ của trẻ vị thành niên sẽ nhạy cảm hơn với tất cả những thông tin này vào thời điểm mà phần còn lại của não bộ chưa được trang bị đầy đủ để xử lý chúng. Điều này tạo ra một loại mất cân bằng thần kinh giữa những gì trẻ vị thành niên có thể tiếp nhận và những gì chúng có thể xử lý.

Điều này có giúp giải thích tại sao thanh thiếu niên thường không nghe lời cha mẹ không?

Đúng vậy. Các em không nghe lời cha mẹ vì các em đang trong quá trình chuyển đổi từ việc được cha mẹ chăm sóc sang việc cần học cách tự chăm sóc bản thân và con cái. Một số nghiên cứu về việc thanh thiếu niên ngừng nghe lời cha mẹ và bắt đầu nghe lời người lạ thật buồn cười.

Đôi khi, khi con bạn nhìn bạn với vẻ mặt vô cảm, bạn không nhìn một kẻ ngốc mà là nhìn vào sinh học tiến hóa.

Tôi muốn nói với các bậc phụ huynh rằng, xin đừng để bụng chuyện này. Bạn có thể nói với con mình: "Này, dừng lại đi! Con nói năng như đồ ngốc. Bố/mẹ không thích thế đâu". Nhưng điều đó rất khác với việc để bụng chuyện này.

Tại sao lại gọi thế hệ thanh thiếu niên này là “Thế hệ suy ngẫm”?

Thanh thiếu niên được lập trình để khám phá thế giới xung quanh. Ngày xưa, những cuộc khám phá đó diễn ra ở bên ngoài. "Tôi sẽ đào dòng sông này. Tôi sẽ leo lên ngọn núi này. Tôi sẽ nhảy từ mái nhà này xuống". Đặc biệt là từ những năm 1960, nhưng thậm chí còn hơn thế nữa bây giờ, rất nhiều cuộc khám phá diễn ra ở phía bên trong.

Khi điều này xảy ra ở bên ngoài, có rất nhiều chấn thương về thể chất (xương gãy,...). Trong vài thập kỷ qua, chúng ta đã thấy nhiều người có vấn đề về sức khỏe tâm thần hơn.

Trong 20 năm qua, những câu hỏi mà trước đây chưa ai buồn nhắc đến đã xuất hiện. Ví dụ như con trai và con gái là gì? Mặc dù điều này có thể gây khó chịu cho nhiều người, nhưng việc để con cái khám phá bản thân và vì người khác lại là một phần trong cơ chế sinh tồn của loài người.

Tại sao nhiều thanh thiếu niên không biết lý do họ cảm thấy tồi tệ khi có gia đình yêu thương và mọi nhu cầu vật chất đều được đáp ứng?

Đây là một ví dụ về cảm giác của một thiếu niên. Giả sử, với tư cách là cha mẹ, bạn cãi nhau với vợ/chồng đúng vào ngày sếp nghỉ việc. Sau đó, bạn ngủ không ngon giấc, và ngày hôm sau, khi đang lái xe trên đường, bạn nhìn sang và thấy một tài xế nhìn mình với ánh mắt khó chịu. Bạn nổi cơn thịnh nộ. Không phải chỉ vì tài xế đó. Và có thể tài xế đó thực sự đã mỉm cười. Đó là sự kết hợp của nhiều yếu tố khiến bạn cảm thấy vô cùng căng thẳng. Là cha mẹ, đôi khi chúng ta cũng cảm thấy như vậy. Thanh thiếu niên luôn cảm thấy như vậy.

Vì vậy, khi họ nói rằng họ không hiểu tại sao họ lại cảm thấy như vậy, tôi nghĩ chúng ta có thể đồng cảm, hoặc ít nhất là thông cảm với tư cách là cha mẹ, rằng khi bạn quá nhạy cảm với môi trường xung quanh, ngủ ít hơn một chút và có nhiều bộ phận chuyển động, thì điều đó thật quá sức chịu đựng.

Một số người cho rằng lý do ngày càng nhiều thanh thiếu niên mắc các vấn đề sức khỏe tâm thần là vì chúng ta chẩn đoán và nói về chúng nhiều hơn so với trước đây. Hay thực tế là ngày càng nhiều thanh thiếu niên mắc các vấn đề sức khỏe tâm thần?

Tôi nghĩ cả hai điều đều đúng. Ngày càng có nhiều thanh thiếu niên gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần, và chúng tôi đang xem xét kỹ lưỡng vấn đề này.

Tại sao mạng xã hội ảnh hưởng đến mỗi trẻ em rất khác nhau?

Thú vị thay, một số trẻ thực sự có tâm trạng tốt hơn sau khi sử dụng mạng xã hội. Một số trẻ khác lại có tâm trạng tệ hơn. Điều này thực sự phụ thuộc vào khuynh hướng bản thân và mức độ sử dụng mạng xã hội của bạn.

Nếu bạn sử dụng nó thường xuyên, bạn đang bỏ qua những hoạt động mà chúng ta biết là rất tốt cho sức khỏe (như giấc ngủ, tập thể dục và các tương tác trực tiếp). Điều này rất quan trọng. Nhưng việc sử dụng nó trong từng khoảnh khắc có thể ảnh hưởng khác nhau đến từng trẻ. Một số trẻ sau đó lại cảm thấy vui vẻ hơn.

Nếu bạn cô đơn và muốn kết nối với ai đó, điều đó khác với việc bạn có khuynh hướng so sánh mình với người khác và mỗi khi bạn nhìn thấy một người khỏe mạnh, giàu có, xinh đẹp trên mạng, bạn lại nói "Tôi thật tệ khi so sánh với họ". Hoặc bạn nhìn thấy một người khỏe mạnh trên mạng và nói "Tôi cần phải ngừng ăn". Nhưng không phải ai cũng có khuynh hướng đó.

Phụ huynh cần làm gì khi trẻ em chuẩn bị trở lại trường học - khi con cái tuổi teen cảm thấy quá tải?

Chúng ta cần dạy trẻ em kỹ năng ứng phó.

Một phần điều trẻ cần là giải tỏa cảm xúc, chứ không phải cố gắng nói chuyện một cách lý trí. Nếu con bạn nói, "Tất cả mọi người lớp 9 đều ghét con", thì điều đó không hợp lý chút nào. Có lẽ là do nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như mất ngủ, trải nghiệm tồi tệ hoặc cố gắng xử lý quá nhiều thông tin.

Các kỹ năng đối phó mà chúng ta đang nói đến ở đây bao gồm những việc như thả lỏng, thư giãn cơ thể hoặc tập thể dục, tất cả đều giúp các chất dẫn truyền thần kinh và hóa chất thần kinh ổn định lại.

Nếu bạn có đủ khả năng, liệu pháp hành vi nhận thức và liệu pháp hành vi biện chứng là những công cụ giúp mọi người hiểu rằng những cảm giác họ đang có trong cơ thể có thể được giải quyết và buông bỏ, để ngày hôm sau có thể tự hỏi: "Liệu tất cả học sinh lớp 9 có thực sự ghét mình không? À, đúng rồi, còn có bạn A thích mình, mình quên mất. Bạn B cũng vậy. Mọi chuyện sẽ ổn thôi".

Nhưng, ngay lúc đó, nếu bạn cố gắng trò chuyện với con, bạn đang nạp thêm thông tin vào một bộ não vốn đã tê liệt. Một đứa trẻ bị quá tải cũng giống như một chiếc máy tính bị màn hình xanh. Khi chúng ta nạp thêm thông tin, nó giống như việc nhấn phím Enter liên tục. Nó sẽ chẳng có tác dụng gì.

Hãy để con bộc lộ cảm xúc mà không cần phải cố gắng lý luận. Con khó có thể giữ được lý trí khi quá tải, vì vậy hãy đợi đến khi con sẵn sàng lắng nghe bạn. Cha mẹ thực sự là những người có ảnh hưởng lớn nhất đến cuộc sống của con cái.

Nguồn: Kara Alaimo (CNN)