Xét nghiệm tinh dịch đồ: giải thích kết quả và lưu ý khi thực hiện

1. Xét nghiệm tinh dịch đồ và ý nghĩa

Tinh dịch là hỗn hợp lỏng được hệ sinh dục nam giới tạo ra, chứa các tinh trùng - mang gen của bố để giao hợp với trứng - mang gen của mẹ tạo thành hợp tử. Có rất nhiều vấn đề có thể xảy ra khiến tinh dịch không đạt chất lượng và không thể tạo hợp tử, phát triển thành thai nhi gây ra vô sinh.

Xét nghiệm tinh dịch đồ đánh giá sức khỏe tinh trùng của nam giới

Tiêu biểu là hình dạng tinh trùng bất thường, nồng độ tinh trùng trong tinh dịch thấp, chức năng tinh trùng kém, khả năng vận động của tinh trùng kém,… Các bất thường này ở mức độ nhẹ sẽ gây ra tình trạng khó thụ thai, nếu nặng sẽ gây vô sinh. 

Xét nghiệm tinh dịch đồ được khuyến cáo thực hiện trong khám sức khỏe sinh sản của nam giới. Tuy nhiên số cặp vợ chồng chủ động thăm khám sức khỏe sinh sản còn rất ít. Hầu hết nam giới chỉ xét nghiệm tinh dịch đồ khi vợ chồng gặp khó khăn trong việc thụ thai hoặc thăm khám bệnh lý liên quan.

Nam giới nên quan tâm đến sức khỏe tinh trùng cũng như sức khỏe tình dục của mình từ sớm, nhất là khi có dấu hiệu bất thường như:

• Số lượng tinh dịch ít.

• Số lượng tinh trùng ít (tinh dịch trong, loãng).

• Chức năng tình dục giảm, đau viêm cơ quan sinh dục.

Thắt ống dẫn tinh là phương pháp triệt sản vĩnh viễn cho nam

Ngoài ra, một số trường hợp sau thắt ống dẫn tinh để triệt sản vĩnh viễn cũng thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ để kiểm tra thủ thuật này có thực hiện thành công không. Khi tinh trùng không còn xuất hiện trong tinh dịch nghĩa là thủ thuật này thực hiện thành công, nam giới không còn khả năng sinh sản. 

2. Giải thích kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ

Kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ gồm nhiều yếu tố đánh giá liên quan đến chức năng sinh sản bao gồm:

2.1. Số lượng tinh trùng

Số lượng tinh trùng của nam giới được coi là bình thường khi đạt từ 39 triệu tinh trùng (hay mật độ 15 triệu/ml tinh dịch. Nếu lượng tinh trùng của bạn thấp hơn số lượng này, đây là tình trạng bất thường có thể gây ra vô sinh, hiếm muộn ở nam.

2.2. Tỷ lệ sống của tinh trùng

Phải đạt tối thiểu 58% trên tổng số tinh trùng.

2.3. Khả năng di chuyển của tinh trùng

Tinh trùng sau khi được xuất tinh cần di chuyển quãng đường dài đến đến được trứng tạo thành hợp tử. Vì thế khả năng di chuyển của tinh trùng rất quan trọng. Nếu số lượng tinh trùng khuyết tật hoặc di chuyển kém nhiều, chúng không thể di chuyển quãng đường xa để thụ tinh với trứng. 

Tiêu chuẩn đánh giá là tổng số di trùng di động (PR+NP) phải >= 40%, và tổng số tinh trùng di động tiến tới (PR) phải>= 32%.

2.4. Hình thái của tinh trùng

Hình thái bình thường của tinh trùng là đầu hình bầu dục và đuôi dài, việc hình thái bất thường hoặc kích thước không phù hợp cũng khiến tinh trùng gặp khó khăn trong di chuyển, tiếp cận và thụ tinh với trứng.

Hình thái tinh trùng bất thường có thể gây vô sinh

Người đàn ông được đánh giá có khả năng sinh sản khi ít nhất 4% số lượng tinh trùng có hình thái bình thường.

2.5. Các yếu tố khác

Ngoài số lượng tinh trùng, khả năng di chuyển và hình thái thì xét nghiệm tinh trùng còn cần kiểm tra một số yếu tố khác để đánh giá khả năng sinh sản của nam giới gồm:

Thời gian hóa lỏng

Tinh trùng trong tinh dịch được bảo vệ trong môi trường chất dịch đặc biệt, có độ nhớt, hơi quánh. Tinh dịch sẽ hóa lỏng sau khi ở môi trường bên ngoài từ 15 phút - 30 phút. Sức khỏe tinh trùng được đánh giá là có thể có vấn đề nếu thời gian này quá ngắn hoặc quá dài.

Thể tích mẫu tinh dịch

Phân tích tinh dịch cần một lượng lớn mẫu, vì thế bác sĩ thường yêu cầu nam giới không xuất tinh trong 2 - 3 ngày. Một mẫu tinh dịch tối thiểu có thể tích khoảng bằng ½ muỗng cà phê. Nếu ít hơn, có thể nam giới đang bị tắc nghẽn mạch di chuyển của tinh trùng.

Độ pH

Độ pH bình thường của tinh dịch nằm trong khoảng 7,2 - 7,8. pH này nếu quá cao hoặc quá thấp đều ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng di chuyển của tinh trùng trên đường đến với trứng.

 Kết quả tinh dịch đồ bất thường cần xét nghiệm chuyên sâu tìm nguyên nhân

Các kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ này cho phép xác định bất thường và định hướng xét nghiệm khác tình ra chính xác nguyên nhân. Nếu có thể khắc phục, nam giới vẫn có thể sinh con và thụ thai. Với các phương pháp hỗ trợ sinh sản tiên tiến hiện nay thì rất nhiều trường hợp nam giới vô sinh hiếm muộn được chữa khỏi.

3. Lưu ý khi lấy mẫu xét nghiệm tinh dịch đồ

Để mẫu xét nghiệm khách quan và đánh giá chính xác nhất sức khỏe tinh dịch, bạn nên:

• Tránh hoạt động tình dục, xuất tinh kể cả thủ dâm trong 2 - 5 ngày trước khi lấy mẫu xét nghiệm.

• Tránh dùng thuốc bổ sung nội tiết tố trước 24 - 72 giờ.

• Tránh uống rượu, café hoặc các chất kích thích như morphine, cocaine trước khi lấy mẫu.

• Thông báo cho bác sĩ về các loại thuốc, thực phẩm chức năng mà bạn đang sử dụng.

Hãy thực hiện lấy mẫu tinh dịch theo hướng dẫn của bác sĩ, bạn thường được đưa 1 lọ vô trùng để đựng tinh dịch sau xuất tinh. Đây là cách lấy mẫu tốt nhất, trong trường hợp đặc biệt mẫu tinh dịch có thể thu thập tại nhà sau khi quan hệ tình dục vào bao cao su.

Tuy nhiên việc lấy mẫu tại nhà và di chuyển không được bảo quản tốt có thể làm hỏng hoặc kết quả xét nghiệm không còn chính xác. Chất lượng tinh trùng cũng có thể thay đổi khác nhau mỗi ngày nên có thể cần lấy nhiều mẫu và kiểm tra kết quả trung bình.

 Nên hạn chế quan hệ tình dục trước khi lấy mẫu 2 - 5 ngày

Theo Medlatec