Nhìn lại truyền thông năm 2008

Vẫn còn cái nhìn quy chụp, một phía

Chủ yếu là gam màu xám – đó là toàn cảnh bức tranh mà báo giới đã vẽ lên về cuộc sống của giới trẻ trong một năm vừa qua. Chưa bao giờ, thế hệ @ lại nhận được nhiều sự “quan tâm” của xã hội như thời điểm này. Dường như nhất cử, nhất động của các ô mai đều được săm soi một cách kỹ lưỡng. Một vụ đánh nhau được đưa lên blog, ngay lập tức sẽ có hàng loạt bài viết bình luận về lối hành xử giang hồ phản giáo dục của giới trẻ. Một entry ăn mặc kiểu “show hàng” của cá nhân nào đó vừa được post lên thế giới ảo, ngay lập tức sẽ có một chùm bài than thở về lối sống trái thuần phong mỹ tục người Việt Nam của bọn trẻ bây giờ. Một ngày lễ nào đó trong năm, vô tình các nhà nghỉ đắt khách, lập tức có ngay hàng tá phóng sự khẳng định đó là xu hướng buông thả không thể chấp nhận được của teen Việt… Cứ như thế, chân dung 9X - thế hệ của sự bùng nổ hiện lên xám xịt, đầy phản cảm trong cái nhìn của dư luận thông qua các kênh truyền thông.

Mới chỉ phản ánh một phần - một góc nhỏ của giới trẻ, thế nhưng, báo chí đã mạnh dạn khẳng định rằng đó là xu thế phát triển chung của cả thế hệ. Những tấm gương nhà nghèo học giỏi, những nghĩa cử tốt đẹp quên mình vì người khác… gần như quá xa lạ, bởi lẽ, tràn ngập trên các mặt báo là thú vui hút shisha độc hại, là kiểu ăn mặc chuyển giới phản cảm, là những clip sex đầy biến thái… Không phải các @ thời nay không biết ấm ức, không biết lên tiếng bào chữa cho bản thân, thế nhưng, mọi lời giải thích đều được coi là ngụy biện, chống chế, là sai không biết sửa. Cũng chính vì vậy mà giờ đây, không chỉ có người già ngại nhắc đến tuổi tác của mình mà càng trẻ tuổi, đặc biệt là những 9X đời cuối càng ngại nhắc đến năm sinh của  mình, để tránh phải nhận những cái lắc đầu ngao ngán: “9X à? Thế thì ghê phải biết”.

Bất lực trước sự gán tội của báo giới là cảm giác mà nhiều teen Việt đang gặp phải. “Mỗi lần có chuyện gì không hài lòng là mẹ mình lại nói: “Bọn trẻ chúng mày bây giờ hư hết cả rồi, ra ngoài chơi bời đàn đúm, về nhà cãi cha cãi mẹ”. Mẹ mình đâu biết cuộc sống thực sự của những người tầm tuổi mình thế nào, chỉ nghe những gì báo chí nói mà kết luận như vậy. Mình thấy bất lực trong việc thanh minh với mẹ. Bạn bè mình cũng chịu chung số phận như vậy. Mỗi lần xin tiền bố mẹ làm việc gì đó, hầu như đứa nào cũng nhận được câu: “Tiền này bố mẹ phải vất vả lắm mới kiếm ra được, đừng có phung phí vào mấy cái trò vô bổ như game online, cá cược, lô đề, hút shisha…”. Giải thích bao nhiêu lần mà bố mẹ không chịu hiểu. Giá mà báo chí phản ánh đa chiều hơn, đừng chỉ vì một con sâu mà phê phán chất lượng của cả nồi canh thì tốt biết mấy”. T.Thanh, sinh viên năm thứ nhất, HV Báo chí và tuyên truyền ấm ức.

Làm bùng nổ các cuộc chiến giữa hotboy, hotgirl

Không chỉ gán tội, quy chụp cho teen Việt, truyền thông còn làm bùng nổ các cuộc chiến của các hotgirl, hotboy. Chẳng hiểu vì lý do gì mà ngập tràn trên các trang thông tin đại chúng là những bài báo với những lời đối đáp của các “sao”: tôi thấy thất vọng về cô ấy…, bây giờ tôi đã biết cách nhẫn nhịn với những lời không thiện cảm dành cho mình… Có thể đây là một cách để thu hút lượng độc giả, thế nhưng, nó lại tạo ra sự phản cảm cho nhiều độc giả khác. “Mình đọc báo để lấy thông tin chứ không phải để xem các hotgirl, hotboy tranh cãi, chê bai nhau. Vậy mà, những bài viết  như vậy gần đây có rất nhiều trên báo chí, nhất là báo điện tử. Phương tiện truyền thông sao lại dành chỗ cho những cuộc cãi vã như thế?”, Minh Ngọc, học sinh lớp 12 trường Trần Quốc Toản (Hà Nội) chia sẻ.

Trước nay, với chức năng định hướng dư luận, thông tin của báo chí vẫn được coi là chính thống tuy nhiên, với cách “câu khách” tùy tiện như thế này, nó đã và đang làm mất đi lòng tin của những người đọc chân chính. Không những vậy, việc để mặc các “sao” làm mưa làm gió, phát ngôn tùy thích, báo chí cũng dần mất đi tính chuẩn mực. Hơn nữa, với việc vừa chỉ trích hết lời, vừa ngợi ca tột cùng một “sao”, các bài viết đã rơi vào tình trạng tự mình đánh mình, gây ức chế cho những người quan tâm.

Không thể phủ nhận những thành tựu đã đạt được của giới truyền thông trong nhiều lĩnh vực một năm vừa qua, thế nhưng, khi phản ánh đời sống giới trẻ, nó vẫn còn có nhiều thiếu sót. Để năm 2009 và các năm sau đó không còn những ấm ức của người đọc khi tiếp nhận thông tin từ báo chí, nên chăng, người cầm bút cần có cái nhìn khách quan, tổng thể hơn khi phán xét một sự kiện, hiện tượng trong xã hội?