Methadone: Gi?m t? l? t?i ph?m

Phóng viên VietNamnet đã trao đổi với TS.BS. Nguyễn Trường Giang, Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM và BS. Marc Paquette, thuộc tổ chức Thầy thuốc Quốc tế Canada về liệu pháp điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế Methadone.

TS.BS Lê Trường Giang, Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM cho biết, ông hy vọng nếu có thể, vào năm 2007, TP.HCM sẽ tiến hành thử nghiệm chương trình methadone nhằm giảm thiểu lây nhiễm HIV/AIDS trong nhóm có nguy cơ cao tại một số điểm trên địa bàn thành phố.

*TS.BS. Lê Trường Giang, Phó Giám Đốc Sở Y tế TP.HCM: Nơi nào sử dụng methadone, nơi đó tỷ lệ tội phạm, HIV/AIDS giảm xuống

- Tại Trung Quốc, methadone đã được sử dụng ở hơn 10 phòng khám bệnh, và 25 phòng khám khác đang chờ giấy phép để hoạt động. Đến năm 2006, Trung Quốc đã có hơn 100 phòng khám được phép sử dụng methadone. Việt Nam cũng đã và đang xem xét đến các chương trình thử nghiệm methadone. Methadone sẽ đem lại những lợi ích như thế nào trong nhóm nguy cơ cao?

- BS. Lê Trường Giang: Thứ nhất, methadone giúp giảm tội phạm. Người sử dụng ma tuý dễ trở thành kẻ tội phạm do lệ thuộc vào thuốc. Người nghiện cần tiền phải có tiền để mua thuốc. Vì cần tiền, họ sẵn sàng làm đủ mọi thứ, từ đó gây nên tội phạm. Nếu có chương trình methadone, người bệnh hầu như không còn phụ thuộc vào thuốc nữa. Vì methadone thường được cấp miễn phí. Nơi nào sử dụng methadone, nơi đó tỷ lệ tội phạm giảm xuống.

Hơn thế nữa, methadone đưa ra sử dụng dưới dạng nước, chứ không đưa ra dưới dạng viên và càng không đưa ra sử dụng dưới dạng tiêm chích. Vì sử dụng methadone dưới dạng uống nên giảm nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS.

Ngoài ra, người sử dụng methadone hàng ngày phải luôn luôn đến một điểm uống, vì người ta cần quản lý thuốc chặt chẽ. Hàng ngày khi đến nhận thuốc, họ đều tiếp xúc với những con người sẽ quản lý và giáo dục họ. Người nghiện được quản lý tốt hơn, được giáo dục tốt hơn. Những hành vi kể cả những kiến thức đối với xã hội, ngày càng được cải thiện hơn.

Bên cạnh đó, methadone có lợi điểm khác. Tuy là ma tuý, nhưng nó có tác dụng chậm, cho nên mỗi ngày người nghiện chỉ cần sử dụng có một lần. Liều lượng lúc đầu có thể nhiều, nhưng sau đó giảm dần cho đến ngưỡng cần thiết. Đây cũng là một cái lợi nên dẫn đến bất lợi.

Methadone dạng nước (Nguồn: www.healthscotland.org.uk)

Có nghĩa là, ví dụ như morphine tức là thuốc phiện hay heroine có tác dụng nhanh, chích vào gây cảm giác phê rất nhanh, nhưng sau đó nó cũng được thải ra rất nhanh.

Do đó, người bệnh luôn đói thuốc nên phải tăng đô và chích thường xuyên. Vì chậm nên tác dụng của methadone không mạnh như heroine, không gây tác dụng sướng như heroine. Methadone có tác dụng đều đều, từ từ và kéo dài. Khiến người bệnh đôi khi cũng thèm cảm giác sướng của heroine, cho nên rất có thể họ trở lại sử dụng heronine.

Tuy vậy, các công trình nghiên cứu trên thế giới cho thấy rằng cho dù người bệnh có trở lại sử dụng heroine, thì số lần sử dụng heroine cũng giảm đi rất nhiều so với không sử dụng methadone. Thí dụ, một ngày trước đây, người nghiện có thể chơi hai ba liều heroine, thì bây giờ một tuần họ mới chơi một liều, gọi là dậm thêm. Thì như vậy cũng là một bất lợi, cũng là cái chưa thoả mãn khi sử dụng methadone.

- Methadone sẽ là một phương pháp duy nhất dành cho người nghiện?

- Mỗi người nghiện ma tuý, cơ địa khác nhau. Người thì nghiện cần sa, người thì nghiện thuốc phiện hay heroine, thậm chí người nghiện valium. Cho nên, người nghiện thứ nào thì sử dụng thứ nấy. Methadone gọi là điều trị thay thế chỉ có thể áp dụng cho người nghiện thuốc phiện hay heroine mà thôi. Và khi cần thay thế thì chỉ một mình methadone là đủ. 

Theo BS Marc Paquette, methadone không ảnh hưởng nhiều đến não, trong khi heroine gây ra tình trạng hưng phấn quá độ ở não. Trong ảnh: Bệnh nhân điều trị nhiễm HIV/AIDS tại Trung tâm Bình Triệu. (Ảnh:H. Cát)

Nhìn chung tổng thể phải có nhiều giải pháp trong việc phòng ngừa lây nhiễm HIV. Methadone không phải là giải pháp duy nhất. Methadone phải kèm theo giáo dục. Nhưng cũng có thể phải áp dụng phương pháp khác vì có người không cần methadone mà cần bơm kim tiêm vì không muốn bỏ heroine. Không có một giải pháp nào là vạn năng.

- Cảm ơn ông

*Bác sĩ Marc Paquette, tổ chức Bác sĩ Thế giới Canada (Médecins du Monde Canada): Đã điều trị methadone, nhưng nếu tái nghiện, việc điều trị sẽ kéo dài và khó khăn hơn.

- Thưa bác sĩ, methadone có ý nghĩa như thể nào đối với những người nghiện thuốc phiện hay heroine?

- BS. Marc Paquette: Khi cần có giai đoạn chuyển tiếp từ tình trạng sử dụng heroine sang tình trạng không sử dụng heroine, methadone là một sự lựa chọn chính xác. Methadone không có ảnh hưởng đến não nhiều, trong khi heroine gây ra tình trạng hưng phấn quá độ ở não.

Khác với các bệnh ung thư, hay những loại bệnh thể xác khác, điều trị có nghiã là chữa lành bệnh hoàn toàn. Còn những bệnh nghiện, không thể chữa lành mà điều trị có nghĩa là giúp kiểm soát các triệu chứng nghiện.

- Bằng liệu pháp methadone thay thế, bệnh nhân sẽ được điều trị như thế nào?

BS.Marc Paquette: Methadone cũng là một phương pháp điều trị. Ở các cơ sở y tế sẽ có những phác đồ điều trị với những liều lượng khác nhau. Thường thì thời gian điều trị bằng methadone kéo dài khoảng 12 tháng hoặc ít hơn. Nhưng nếu tái nghiện sau khi đã điều trị methadone, thì thời gian điều trị sau đó sẽ kéo dài hơn và khó khăn hơn.

PV: Methadone cũng sẽ gây những tác hại phụ cho người tiếp nhận điều trị?

BS.Marc Paquette: Giai đoạn đầu khi bắt đầu sử dụng methadone, người được điều trị sẽ buồn nôn, đổ mồ hôi, hoa mắt nhức đầu, buồn ngủ và ngứa. Nhưng sau đó thì biến mất. Tuy nhiên, nếu sử dụng methadone gây ra dị ứng lâu dài thì phải chấm dứt không điều trị methadone nữa vì bệnh nhân sẽ gặp nguy hiểm đến tính mạng.

- Cảm ơn ông.

Hương Cát thực hiện