Cha mẹ đi “học vẽ”

Em Nguyễn Minh Q. (lớp 9, trường THCS Lý Thường Kiệt, Hà Nội) vẫn còn ám ảnh về nỗi ác mộng của mình. Bố mẹ chỉ khuyên răn em học hành thật giỏi nên em cũng chỉ biết đi học hết lớp ở trường, đến các cua học thêm. Em không hề được ai hướng dẫn về sức khỏe giới tính, những tiết sinh học lướt qua chỉ cho em vài kiến thức mơ hồ về cấu tạo cơ thể. Cũng vì cho rằng chẳng quan trọng đến việc học hành nên em cũng không chú tâm tìm hiểu thêm. Có vài lần em tò mò hỏi về “bọn con gái” nhưng mẹ em đều mắng át đi, rằng “con còn bé, việc quan trọng nhất là học hành, đừng tìm hiểu mấy chuyện hư hỏng đó”. Vì thế, sau này, dù có việc ngại ngần muốn hỏi nhưng em đều không dám. 

 

 

Cách đây gần 1 năm, vào giữa năm lớp 8, em thấy cơ thể thay đổi rất nhiều, cao nhanh, giọng ồm ồm và có lông mọc ở nhiều nơi. Bố mẹ cho em biết em đã dậy thì, sắp thành đàn ông. Tuy nhiên, một buổi sáng trở dậy, em thấy quần bị ướt và có chất màu trắng. Q. đã hốt hoảng nghĩ rằng mình bị “chảy máu trắng” và có thể chết. Nhưng em cũng sợ, không dám chia sẻ với bố mẹ, tự sống trong đau khổ, căng thẳng. Chịu đựng “cái chết trắng” một thời gian dài, đến khi tham gia một lớp ngoại khóa về giới tính, Q. mới hiểu đó chỉ là mộng tinh - dấu hiệu của tuổi dậy thì. “Em đã muốn òa khóc vì vui sướng nhưng cũng vì xấu hổ. Đã có lúc em chỉ muốn chết vì không muốn bị bệnh tật dày vò. Em đã suýt chết không phải vì “chảy máu trắng” mà vì đã “trắng” kiến thức sơ đẳng như vậy”– Q. tâm sự. 

 

 

 

Khảo sát nhanh về thực trạng sức khỏe sinh sản vị thành niên do Trung tâm sáng kiến sức khỏe và dân số CCIHP thực hiện năm 2014 trên gần 250 học sinh THCS tại 2 trường Hà Nội cho thấy, gần 70% học sinh khẳng định cha mẹ chưa từng có bất kỳ cuộc nói chuyện nào với mình về giới tính, sức khỏe sinh sản trong vòng 1 năm qua. 14% các em không nhận xét về điều này do “chưa từng nói chuyện với cha mẹ về giới tính”; 18% khẳng định “cha mẹ không lắng nghe em chia sẻ”; 29% các em cho rằng “bố mẹ lắng nghe và hiểu điều em đang nói nhưng không trao đổi gì thêm”, 7,3% cho biết “bố mẹ em đưa ra những lời răn đe, cảnh báo khiến em cảm thấy thất vọng”. Bà Lê Thị Lan Anh –chuyên viên CCIHP cho biết: “Trong việc giáo dục giới tính, cha mẹ né tránh, nhà trường thờ ơ nên trẻ em đơn độc “tự bơi” và xảy ra nhiều “tai nạn” do hiểu biết không đầy đủ”. Trong khi đó một vài kiến thức về sức khỏe sinh sản được lồng ghép trong các tiết sinh học hay giáo dục công dân chỉ giới thiệu sơ về “cấu tạo cơ thể” mà chưa cung cấp cho các em kiến thức cụ thể về các vấn đề các em gặp phải khi đến tuổi dậy thì, kể cả chuyện tình yêu hay tình dục. Thậm chí, cha mẹ cũng sống bằng “bản năng” và “kinh nghiệm truyền miệng” nên rất mù mờ về kiến thức sức khỏe giới tính, có muốn dạy con cũng chẳng biết làm thế nào nên thường ngại ngần, xấu hổ, mắng át đi cho qua chuyện. “Khi muốn con cao lớn, cha mẹ thường tìm thực đơn, kiến thức để tăng cường thể chất cho con. Vậy khi con cần kiến thức sức khỏe giới tính để có đời sống tinh thần khỏe mạnh, bảo vệ sức khỏe của mình thì cha mẹ không tìm, không học để giúp con?” – bà Lan Anh nhấn mạnh. 

 

 

Bà Pham Mai Chi (đường Lạc Long Quân, Hà Nội) đã rất chăm chỉ tham gia lớp bồi dưỡng kiến thức sức khỏe sinh sản và kỹ năng trò chuyện với con của CCIHP. Bà Chi cho biết, bà có con trai 16 tuổi và con gái 10 tuổi. Từ khi con 5-7 tuổi, bà Chi đã rất băn khoăn làm thế nào để chia sẻ với con về kiến thức giới tính. Đối với con trai, bà thường nói với con những dấu hiệu dậy thì từ hồi bé và cùng con “khám phá” sự thay đổi của cơ thể. Mỗi khi con kể môt dấu hiệu mới như mọc trứng cá, mọc râu… thì mấy mẹ con lại đi ăn để chúc mừng, con trai rất thoải mái và thích thú. Còn với con gái, bà chỉ cần gợi lại những kỷ niệm của mình hồi trẻ là con gái sẽ ‘tiếp kênh” ngay lập tức. “Tuy nhiên, tôi vẫn thấy lo sợ khi con trai tôi sắp có người yêu, có thể cháu sẽ có quan hệ tình dục với bạn gái một lúc nào đó. Tôi rất muốn cũng cấp cho cháu đủ kỹ năng để cháu trải qua lần quan hệ tình dục đầu tiên một cách tự tin, hạnh phúc. Để cháu không gặp phải những kỷ niệm buồn phiền, những gánh nặng như bạn gái mang thai ngoài ý muốn, bệnh tật hay thiếu tự tin vì không có kỹ năng”. 

 

 

Còn ông Nguyễn Mạnh Tuấn (đường Nguyễn Lương Bằng) cũng luôn thấy bối rối khi nghĩ đến việc phải nói chuyện với con trai về sức khỏe giới tính. “Con tôi mới chỉ mọc vài cái mụn trứng cá là tôi đã thấy lo sợ rồi chứ đừng nói đến chuyện cháu sẽ mộng tinh hay có bạn gái. Xưa nay tôi cứ lấy vợ, có con theo bản năng, rồi nghe mấy chuyện tào lao trên bàn nhậu chứ nào đã được ai dạy về sức khỏe giới tính. Giờ không đi học thì lấy đâu kiến thức để trò chuyện với con” – ông Tuấn cho biết. Theo ông Tuấn, thà cha mẹ “vẽ đường” rõ ràng để con “thênh thang mà bước” còn hơn để con trẻ thập thò tìm hiểu, điều hay chả học lại học điều dở, học cái sai, đến lúc đó “đường quang không đi lại đâm quàng bụi rậm” thì khổ con, đau lòng cha mẹ. “Khi các cháu không còn tò mò nữa thì các cháu sẽ hướng đến những điều lành mạnh hơn. Do đó, nhất định tôi phải học để có kiến thức chia sẻ với con. Chả nhẽ làm cha mẹ lại kém cỏi hơn con sao. Thời buổi thông tin này, cha mẹ không thể vì muốn giấu dốt lại lấy quyền huynh thế phụ mà mắng át các con đi được. Trẻ sẽ nhận thức được và xa rời cha mẹ ngay” – ông Tuấn chia sẻ.

 

Theo ông Vũ Đăng Minh – Vụ trưởng Vụ Công tác Thanh niên (Bộ Nội Vụ) nhận định, hiện nay, thanh thiếu niên thiếu kiến thức cụ thể, khoa học và có hệ thống về sức khỏe sinh sản, sức khỏe tính dục. Cũng không thể phó mặc việc giáo dục cho cha mẹ vì rõ ràng cha mẹ đâu được giáo dục, làm sao có kiến thức, kỹ năng để nói chuyện với con. “Người lớn khi chia sẻ với nhau, thậm chí giữa hai vợ chồng mà còn e ngại, nói gì đến việc “nói bô bô” với mấy đứa trẻ ranh. Vì thế, nếu coi sức khỏe sinh sản là một môn khoa học thì các em sẽ được giáo dục bài bản, nghiêm túc lắng nghe, chia sẻ. Đã đến lúc Nhà nước cần xây dựng hệ thống chính sách đồng bộ, khoa học về giáo dục sức khỏe sinh sản cho trẻ em và đưa vào Nhà trường như một môn học chính thức” – ông Minh khẳng định.