Giữa nam và nữ khác nhau khi nói về hóa chất phthalates, những hợp chất phổ biến được sử dụng trong sản xuất nhựa có tác dụng làm nhưạ dẻo hơn, và các hóa phẩm làm nhựa trơn lẵn phù hợp với mục đích sử dụng. Phụ nữ thường trang điểm, vì vậy mức phthalates trong cơ thể họ thường cao hơn (đo được bằng xét nghiệm nước tiểu). Nhưng chỉ ở nam giới, nồng độ phthalates trong cơ thể mới tương quan với khả năng vô sinh.
Phthalates thuộc nhóm các hợp chất công nghiệp gây rối loạn nội tiết, vì nó can thiệp vào hệ thống nội tiết, cụ thể là điều chỉnh việc sản xuất và phân phối các hormone trong cơ thể. Hóa chất này có ảnh hưởng tới một loạt các vấn đề về sức khỏe như dị tật bẩm sinh, ung thư và bệnh tiểu đường.
Nhưng tác động của nó tới khả năng sinh sản của con người là điều mà các nhà khoa học lo lắng nhất. Khối lượng công việc ngày càng tăng trong hai thập kỉ qua cho thấy phthalates có thể chi phối hệ thống sinh sản của nam, can thiệp vào hoạt động của nội tiết tố androgen, chẳng hạn như testosterone có vai trò quan trọng trong sự phát triển của nam. Theo đó, một số chuyên gia tin rằng phthalates có liên quan đến những thay đổi về sinh lí trong cơ thể từ sự phát triển tinh hoàn đến chất lượng tinh trùng.
Phthalates được dùng trong sản xuất nhựa có thể làm nam giới vô sinh
Giáo sư Andrea Gore – giáo sư dược học và hóa chất độc hại Đại học Texas, đồng thời cũng là Tổng biên tập tạp chí Endocrinology cho biết: “Kết quả này không làm tôi ngạc nhiên. Chúng tôi đã quan sát các nghiên cứu tế bào, nghiên cứu động vật và bây giờ là dịch tễ học của con người, tất cả đều cho những kết quả tương tự”.
Các nghiên cứu tập trung vào khả năng sinh sản của nam giới bắt đầu từ đầu những năm 1990, khi các nhà nghiên cứu ở Hoa Kì và Châu Âu công bố một báo cáo cho rằng tiếp xúc với hóa chất độc hại có thể làm suy giảm sự ổn định trong chất lượng tinh trùng. Niles Sexposure, một nhà nghiên cứu sinh sản tại Đại học Copenhagen cho rằng những tật ở hệ sinh sản nam giới gia tăng có liên quan tới tiếp xúc với môi trường hóa chất và các hợp chất gây rối loạn nội tiết như phthalates.
Nhiều nghiên cứu gần đây tại Hoa Kì cũng nêu rằng tiếp xúc với hóa chất phthalates rõ ràng làm tổn hại tới tinh trùng ở nam giới. Một loạt các nghiên cứu được thực hiện trên động vật, đặc biệt ở chuột, chỉ ra rằng hóa chất có thể can thiệp vào hoạt động của masculinization ở động vật non và dẫn đến những thay đổi vật lí ở đường sinh sản.
Heather Patisaul, giáo sư sinh học tại Đại học bang North Carolina, người đang nghiên cứu tác động của hợp chất nội tiết gây ảnh hưởng trong tuổi dậy thì phát biểu rằng: “Chúng can thiệp vào sự sản xuất testosterone, bất cứ thứ gì phụ thuộc vào testosterone đều có khả năng bị ảnh hưởng”.
Phụ nữ cũng có nội tiết tố androgen nhưng ít hơn nam giới và theo một số lí thuyết thì điều này giải thích cho sự tác động nhỏ hơn (nhưng vẫn quan sát được) của phthalates đến khả năng sinh sản của nữ, trong đó testosterone là một phần của chuỗi hormone quyết định sản lượng trứng.
So với phụ nữ, đàn ông dễ bị tác động của hóa chất đến khả năng sinh sản hơn
Trong khi các bằng chứng chứng minh những tác động của hóa chất đến khả năng sinh sản khá thuyết phục, vẫn còn khó khăn để đánh giá hết những ảnh hưởng. Có nhiều loại hóa chất phthalates khác nhau; một số có ảnh hưởng lớn hơn nhiều so với số khác. Nhóm tiến sĩ Buck Louis đang tìm kiếm một loạt hợp chất công nghiệp có xu hướng tích tụ trong cơ thể người, bao gồm kim loại nặng như chì và cadmium. Phthalates có xu hướng chuyển hóa vào cơ thể người trong vòng vài giờ. Tác động của nó sẽ không mạnh như vậy nếu không được con người liên tục tiếp xúc từ nhiều nguồn khác nhau.
Không chỉ có trong mỹ phẩm và các sản phẩm từ nhựa, mà còn trong các bao bì, sản phảm dệt may, chất tẩy rửa và các sản phẩm phụ gia khác. Phthalates được sử dụng trong các ống thuốc ở bệnh viện, trong ống nhựa PVC cung cấp nước hàng ngày, trong một số thuốc aspirin, vật liệu sử dụng trong vỏ viên nang và vô số các sản phẩm khác. Trong năm 2008, phthslates bị cấm sản xuất trong đồ chơi trẻ em. W.H.O gọi nó là ‘pseudopersistent’, bởi những tiếp xúc liên tục kéo dài nên phthalates vẫn lưu lại trong cơ thể; nhưng do tính chất tạm thời của các hợp chất này cũng có nghĩa là người tiêu dùng có thể có những biện pháp khá đơn giản để làm giả nồng độ phthalates trong cơ thể.
Đầu tiên là đọc thông tin trên nhãn mác của mỹ phẩm và các sản phẩm chăm sóc cá nhân khác để lựa chọn những sản phẩm không chứa phthalates. Hai là, phải thận trọng với hộp đựng thức ăn bằng nhựa, tránh dùng đồ nhựa để hâm nóng thức ăn hoặc đồ uống nếu không phthalates sẽ theo thức ăn, nước uống vào cơ thể bạn. Các hợp chất này ngấm vào cơ thể từ nhựa. Bạn có thể thay thế đồ nhựa bằng đồ thủy tinh để đựng đồ uống. Bạn cũng có thể lót những đồ ăn đông lạnh bằng giấy. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bằng những cách này nồng độ phthalates đi vào cơ thể sẽ giảm đi khá nhiều trong vòng vài ngày.
Lối sống có ảnh hưởng rất quan trọng. Bạn nên chú ý!
Lê Ngọc (Theo nytimes.com)