Đánh giá chức năng của tinh hoàn

(Lê Thanh Xuân - Cà Mau)

Tinh hoàn là tuyến kép, gồm hai chiếc nằm đối xứng ở hai bìu dái, kích thước khoảng 5cmx3cmx2cm, nặng 15 - 30g. Tinh hoàn chắc, chun dãn và đồng nhất. Gồm 3 lớp phủ: ngoài cùng là lớp thanh dịch rồi đến màng trắng và màng mạch máu tiếp giáp với nhu mô tinh hoàn. Từ màng trắng, các vách tổ chứng liên kết tỏa ra như hình quạt chia nhu mô tinh hoàn ra nhiều thùy, mỗi thùy có các ống sinh tinh thẳng và ngoằn ngoèo đổ vào những ống góp lớp, hợp thành ống dẫn đổ vào ống tinh, ống tinh đổ vào ống tiết niệu.

Ống sinh tinh gồm biểu mô tạo tinh trùng, tế bào sertoli giàu ARM và các men. Các tế bào tạo tinh trùng trải qua nhiều quá trình biến đổi để chuyển thành các tinh trùng. Giữa các ống sinh tinh là tế bào kẽ Leydig có chức năng tiết androgen (gồm testosteron, androstendion, dehydroepiandrosteron).

Trong đó hormon sinh dục nam là testosteron, các androgen khác là sản phẩm chuyển hóa của nó. Hormon nam testosteron có tác dụng cấu tạo và phát triển cơ quan sinh dục ngoài, trưởng thành và phát triển tiền liệt tuyết, các túi tinh, cấu tạo xương và cơ, tăng đồng hóa chất đạm, cốt hóa sụn đầu xương,… quyết định sự ham muốn tình dục ở nam giới.

Chức năng tinh hoàn chịu sự điều khiển của tuyến yên qua hormon FSH và LH. Hormon LHRH ở vùng hạ đồi lại kiểm soát tiết FSH và LH. LH sẽ tác động lên tế bào Leydig tăng tiết testosteron, FSH tác động lên tế bào sertoli liên quan sản xuất tinh trùng.

Để đánh giá chức năng tinh hoàn, ngoài thăm khám trực tiếp còn phải định lượng hormon sinh dục nam (qua định lượng 17 cetosteroid), làm tinh trùng đồ (số lượng, sự di động, hình thể, đặc điểm lý hóa của tinh dịch…), công thức nhiễm sắc thể, đánh giá qua các thiết bị chẩn đoán hình ảnh (X-quang có bơm thuốc cản quang, siêu âm, chụp cắt lớp, cộng hưởng từ…).

BS.CKII. ĐẶNG MINH TRÍ