AI không còn là viễn tưởng. Hiện nay AI là một phần trong cuộc sống hàng ngày của nhiều gia đình. Khi bạn đang nấu bữa tối thì bị hết nguyên liệu, khi đó bạn có thể hỏi một loa thông minh xem bạn có thể sử dụng nguyên liệu nào thay thế. Hoặc, khi bạn gặp khó khăn lắp ráp một sản phẩm đã mua. Để được trợ giúp, bạn có thể trò chuyện với một nhân viên dịch vụ ảo trực tuyến. AI đang tác động từng ngày đến cách chúng ta học tập, làm việc và sống. Trong khi cả thế giới đua nhau phát triển AI, điều cần thiết hơn bao giờ hết là nhìn nhận một cách toàn diện: Lợi ích đến đâu, nguy cơ tiềm ẩn là gì?
Lợi ích của AI đối với trẻ em và gia đình là gì?
Có nhiều cách công nghệ AI có thể giúp trẻ em học tập và phát triển.
- AI là một công cụ học tập có giá trị. AI có thể được sử dụng để điều chỉnh các bài học và trải nghiệm học tập theo nhu cầu cá nhân của trẻ nhỏ và thanh thiếu niên. Nó có thể giúp các nhà giáo dục và phụ huynh tìm ra cách làm phong phú thêm việc học cho trẻ em ở mọi khả năng ở các giai đoạn phát triển và trưởng thành khác nhau. Mặc dù không phải là sự thay thế tốt cho cuộc trò chuyện trực tiếp, nhưng nó có thể giúp trẻ em cải thiện kỹ năng ngôn ngữ và thậm chí học ngôn ngữ mới.
- AI có thể thúc đẩy sự sáng tạo. Chúng ta sống trong một thế giới trực quan, vì vậy trẻ em cần có cách để thể hiện ý tưởng của mình thông qua ảnh, hình ảnh, đồ thị, v.v. AI không chỉ có giá trị đối với các nghệ sĩ mới vào nghề mà còn có giá trị đối với trẻ em muốn tạo ra màn hình dữ liệu, biểu đồ, phim hoạt hình đơn giản và các hình ảnh trực quan khác.
- AI có thể thúc đẩy và thu hút trẻ em theo những cách mới. AI có thể tương tác và thú vị đối với trẻ em, cung cấp những cách mới để tận hưởng và khám phá thế giới của chúng. Đối với một số người, đây có thể là trải nghiệm thay đổi cuộc sống, mở ra những cánh cửa mới, nâng cao hiệu suất học tập và giúp chuẩn bị cho trẻ đối mặt với những thách thức của cuộc sống trưởng thành.
Những nguy cơ tiềm ẩn của AI đối với trẻ em là gì?
Bất chấp những hứa hẹn mà chúng mang lại, nền tảng AI cũng có thể gây hại cho trẻ em và gia đình.
- AI có thể gieo rắc sự thù hận, thành kiến và định kiến. Vì AI "học" từ mọi thứ nó tìm thấy trên internet, nên các nền tảng AI phản ánh những định kiến tương tự đe dọa chia rẽ và xa lánh chúng ta. Các nghiên cứu sâu rộng cho thấy nội dung do AI tạo ra thúc đẩy định kiến và sự dối trá. Người lớn phải sẵn sàng nói chuyện với trẻ em về những gì chúng thấy trực tuyến và cách nó có thể củng cố niềm tin và hành động tiêu cực.
- AI có thể làm xói mòn quyền riêng tư. AI thu thập một lượng lớn dữ liệu về chúng ta, thường là chúng ta không biết. Ví dụ, một món đồ chơi được phát hiện có thể ghi lại các cuộc trò chuyện giữa cha mẹ, trẻ em và bất kỳ ai khác ở gần, với khả năng truyền dữ liệu từ các cuộc trò chuyện này cho bên thứ ba.
Thật khó để theo dõi các báo cáo về đồ chơi và thiết bị có thể xâm phạm quyền riêng tư của gia đình bạn, nhưng cha mẹ có thể muốn tránh những món đồ chơi tương tác hứa hẹn sẽ "nói chuyện" với trẻ em. - AI có thể làm trẻ em ngập trong những thông điệp bán hàng. AI theo dõi chúng ta trên internet, ghi chú những gì chúng ta thích và phục vụ chúng ta nhiều hơn những thứ tương tự. Lịch sử tìm kiếm của con bạn có thể khiến chúng trở thành mục tiêu của các chiến dịch quảng cáo liên tục mà bạn không muốn chúng nhìn thấy.
- AI có thể được sử dụng để bắt nạt và gian lận. AI tạo sinh có thể được sử dụng để tạo ra hình ảnh sai lệch hoặc méo mó về con trẻ, hoặc một người nào đó mà chúng biết. Một ví dụ: ảnh khỏa thân giả đã được sử dụng để tấn công và làm xấu hổ nhiều thanh thiếu niên. Giả mạo và nhân bản giọng nói có thể được sử dụng để đe dọa trẻ em thực hiện các hành động mà thông thường chúng sẽ không bao giờ cân nhắc, như cung cấp thông tin riêng tư hoặc gửi tiền.
Rủi ro của chatbot AI đối với trẻ em là gì?
Vào thời điểm mọi người cảm thấy cô đơn hơn bao giờ hết, có lẽ không có gì ngạc nhiên khi trẻ em tìm đến chatbot để kết bạn và xin lời khuyên. Sau đây là những điều khiến điều đó trở nên rắc rối.
- Chatbot không thể suy nghĩ hoặc cảm nhận. Mặc dù chúng phản ứng theo cách ấm áp, thân thiện, nhưng chúng không quan tâm đến con cái chúng ta. Tương tác với AI có thể kích thích tư duy và khai sáng. Một điều mà AI không bao giờ có thể làm được là thay thế các mối quan hệ an toàn, ổn định và nuôi dưỡng mà trẻ em cần để phát triển.
- Chatbot có thể dễ dàng chiếm được lòng tin của trẻ em. Một trong những điều thú vị và đáng kinh ngạc về trẻ em và thanh thiếu niên là có những suy nghĩ kỳ diệu hơn người lớn. Điều này có nghĩa là chúng trở nên gắn bó hơn với các mối quan hệ "siêu xã hội". Các mối quan hệ siêu xã hội bao gồm sự kết nối giữa một người và một người mà chúng không biết rõ. AI có thể thúc đẩy các mối quan hệ siêu xã hội này. Trẻ em và thanh thiếu niên có thể trở nên rất gắn bó và tin tưởng vào các hình đại diện AI hoặc tính cách trực tuyến mà chúng xây dựng.
- Chatbot không chịu trách nhiệm về những gì chúng nói. Không giống như con người, chatbot không có ý thức về nghĩa vụ bảo vệ trẻ em. Chúng chỉ biết những gì chúng học được từ internet và những người dùng khác. Đây là một lý do khiến chúng có thể đưa ra những câu trả lời và lời khuyên sai lệch, đe dọa, gây hiểu lầm, bạo lực hoặc quá khiêu dâm cho người dùng trẻ tuổi.
- Chatbot không kiểm tra thông tin thực tế. Chatbot không cần phải sàng lọc qua nhiều nguồn và tìm ra thông tin nào có vẻ đáng tin cậy. Chúng có thể hướng dẫn trẻ em hiểu sai hoặc khuyên chúng thực hiện các hành động nguy hiểm dựa trên kiến thức ít ỏi về một chủ đề nhất định.
- Chatbot không thực sự hiểu con em chúng ta. Chatbot không biết câu chuyện cuộc đời của trẻ. Trẻ nhỏ hoặc nhạy cảm, trẻ chậm phát triển hoặc trẻ sống chung với chấn thương hoặc vấn đề sức khỏe tâm thần có thể cởi mở hơn với ảnh hưởng của chúng.
Nguồn: Tiffany Munzer, MD; Joanna Parga-Belinkie, MD - FAAP
