Sinh lý tinh dịch

Tinh dịch khi mới phóng ra thường có màu trắng, hơi đục như nước cơm, để ra ngoài một lúc thì lỏng ra. Tinh dịch bao gồm 2 thành phần chủ yếu là chất dịch và tinh trùng. Ngoài ra tinh dịch còn có các tế bào biểu mô của ông dẫn tinh và túi tinh, một ít tế bào máu (bạch cầu, hồng cầu) và có thể cả vi trùng gây bệnh.

Chất dịch là một hỗn hợp bao gồm dịch từ ống dẫn tinh (60%), dịch từ túi tinh (30%), dịch từ tuyến tiền liệt (10%) và một phần rất nhỏ do mào tinh hoàn, tuyến hành niệu đạo sản xuất. Còn tinh trùng chủ yếu do tinh hoàn sinh ra, di chuyển theo các ống dẫn tinh để lên bụng, đổ vào túi tinh, trộn lẫn chất dịch nói trên. Với một lượng lớn và được phóng ra cuối cùng, dịch của túi tinh có tác dụng đẩy tinh trùng ra khỏi ống phóng tinh và niệu đạo.

Tinh trùng là những tế bào sinh dục có thể di chuyển được. Nếu lấy một giọt tinh dịch soi lên kính hiển vi thì sẽ thấy tinh trùng chuyển động như một đám nòng nọc bơi trong nước. Thành phần chính của tinh trùng bao gồm: nước, các chất protein, đường và muối khoáng

Tinh dịch có độ  pH trung bình là 7,5, tức là hơi kiềm. Điều này rất có ý nghĩa bởi độ kiềm của tinh dịch sẽ trung hoà bớt độ pH toan của âm đạo, tạo môi trường thuận lợi cho tinh trùng hoạt động. Trong ống sinh tinh và ống dẫn tinh, tinh trùng có thể sống được vài tuần, nhưng khi đã được phóng vào âm đạo thì tinh trùng có thể sống tối đa khoảng 24-48 giờ.

Trong tinh dịch có chứa rất nhiều những chất khác nhau, mỗi chất đều có vai trò nhất định trong việc biệt hoá và nuôi dưỡng tinh trùng. Đường fructose, acid citric, fibrinogen, prostaglandin, được sản xuất từ túi tinh. Tuyến tiền liệt cung cấp cho tinh dịch acid citric, ion Calci, nhiều enzyme đông đặc và fibrinolysin, prostaglandin.

Các enzym đông đặc của tuyến tiền liệt sẽ tác dụng vào fibronogen làm đông nhẹ tinh dịch ở đường sinh dục nữ, do vậy tinh trùng tập trung nằm sát ở cổ tử cung. Sau đó 15-30 phút, tinh dịch lại được làm loãng trở lại bởi enzym fibrinolysin có trong dịch tuyến tiền liệt và tinh trùng sẽ hoạt động trở lại

Prostaglandin của dịch tuyến tiền liệt và của túi tinh có tác dụng làm tăng co cơ tử cung, tăng nhu động vòi trứng, giúp tinh trùng di chuyển dễ dàng vào vòi trứng để gặp trứng.

Nhìn bằng mắt thường không thể biến được số lượng cũng như chất lượng của tinh trùng. Vì vậy, để thăm dò chức năng bài tiết dịch, sản sinh tình trùng, người ta thường làm một xét nghiệm được gọi là tinh dịch đồ. 

Một số trị số bình thường của kết quả phân tích tinh dịch

(Theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới năm 1999)

Thời gian kiêng giao hợp trước khi xét nghiệm tinh dịch đồ: từ 3-5 ngày

Thời gian lấy tinh dịch trước xét nghiệm: ≤ 60 phút 

Thể tích: ≥ 2ml

Độ pH: từ 7,2 – 8

Mật độ: ≥20 x 10⁶/ml

Độ di động: A ≥ 25% hoặc A+B ≥ 50%, trong đó: A- tiến tới, nhanh; B- tiến tới, chậm; C- không tiến tới; D- không di động.

Tỷ lệ sống: ≥ 75%

Hình dạng bình thường: ≥ 30%

Bạch cầu: ≤ 1x10⁶/ ml