Nhớ lắm bát cua đồng trong mâm cơm của mẹ

Có ai đi xa, mà không nhớ da diết quê nhà, có ai đi xa mà không thèm khát ngày quay trở về?

Có ai xa quê, mà lại không muốn quay về để được sà vào lòng mẹ nghe hơi ấm lòng mẹ như thuở còn thơ bé?

Có ai xa quê, mà lại không nhớ mùi mạ non, mùi bùn đất ẩm ương, mùi nắng hắt bên hiên nhà, hay đơn giản là nỗi nhớ dành cho mấy đứa bạn trong xóm nhỏ?

Một thời tuổi thơ dữ dội cùng bè bạn của tôi, đã gửi lại chốn quê khi tôi bước chân lên thành phố học hành, rồi bôn ba làm việc để mưu sinh. Quê hương, hai tiếng gọi rung rung bao nỗi niềm về một miền quê, có những ký ức và kỉ niệm chẳng thể phai nhòa. 

Nơi đó, bình yên lắm, thân thương lắm, có những giọt mồ hôi mặn chát của mẹ hòa cùng nỗi nhọc nhằn của cha làm lên bông lúa trĩu vàng. Nơi đó, có những tiếng ếch ồm ộp đêm đêm, đã thâu lại thành khúc hát nhớ thương da diết.

Quê nhà, ở đó có nhiều, nhiều lắm những nỗi nhớ niềm thương. Để rồi mỗi lần muốn trốn chạy sự căng thẳng, áp lực cuộc sống hiện tại, tôi lại lục tung những ký ức trở về với tuổi thơ ngọt ngào trong năm tháng đã qua. 

Bao kỉ niệm cứ lao xao trong miền nhớ nhung, rõ mồn một như vừa mới xảy ra hôm qua vậy. Trong tất tần tật kỉ niệm chẳng thể phai mờ, ký ức về những buổi trưa hè cùng bè bạn bắt cua, nơi cánh đồng chẳng hiểu sao cứ làm tôi nhung nhớ lạ lùng.

Cua đồng vốn là con vật chẳng xa lạ gì với lũ trẻ nhà quê chúng tôi. Tôi còn nhớ như in vào những ngày tháng Sáu, ông trời hình như giận dữ ai nên trút nóng bức xuống trần gian với khí trời oi bức. Người người trốn nắng, phe phẩy quạt nan xua nóng. Ấy thế mà bọn chúng tôi chẳng hề sợ cái nóng “như ai nấu” ấy. 

Cứ đến buổi trưa, mỗi đứa lại mang một chiếc giỏ ra đồng kiếm con cua về cho mẹ nấu bát canh rau ăn cho mát. Không ai rủ ai, nhưng trưa nào hội bắt cua cũng đủ mặt, cứ cười giòn tan và kéo nhau đi đầy rôm rả như thể có hội hè.

Vẫn nhớ là vào những ngày mùa hè nóng bức như vậy, có rất nhiều lỗ cua “lộ thiên” ngoài đồng. Lỗ cua thường cao hơn mép nước một chút. Bên ngoài lỗ, có lớp bùn mỏng và một chút đất tơi xốp gọi là mà cua.

Mỗi lỗ thường có một con cua, nhưng có lỗ có hai, ba con. Cũng có khi có lỗ mà chẳng có con nào mà chỉ có lươn hoặc rắn nước. Mỗi lần, thò tay móc được chú cua đang ẩn mình trong lỗ là vui phải biết. Nhưng, đôi khi, hét toáng lên vì sợ hãi khi móc phải con rắn nước đang thè chiếc lưỡi dài như thể đang rất đói. Cảm xúc cứ đan xen lẫn lộn, nhưng vui thích như những tiếng nói, tiếng cười giòn tan ngày ấy.

Cua đồng, nó cũng giản dị như tên của nó vậy. Thân nó màu nâu, có khi hơi sậm đen một chút, có hai càng, một càng to và một càng nhỏ và quen bò ngang. Thế nên các cụ ta thường hay nói “Ngang như cua ” để chỉ những ai có tính cách ngang bướng, ngỗ nghịch.

Khi nào, ông mặt trời dịu lại, dòng nước mát mẻ trong lành, những chú cua lại hẹn nhau rời nhà để dạo chơi, rong ruổi quanh ruộng lúa. Những lúc ấy, chúng thật hiền lành, ngoan ngoãn lạ kì. 

Khi đó, chỉ cần khẽ khàng bước tới là đã tóm gọn cho vào giỏ mang về, đơn giản và nhẹ nhàng như cuộc sống quê tôi vậy. Giỏ cua đầy ắp mang về của mỗi đứa bọn tôi khi ấy đã mang theo niềm tự hào và niềm vui đong đầy hiện hữu trên đôi mắt mẹ, mắt bà.

Tôi đổ cua ra chiếc nồi gang không nông quá vì sợ cua bò đi mất. Đàn cua lúc nhúc có vẻ lo lắng, xô đẩy lẫn nhau. Mẹ múc gầu nước đổ vào nồi rửa cua cho thật sạch để chuẩn bị nấu bát canh cho cả nhà. 

Tôi cùng mẹ ngồi nhặt bỏ mai, yếm rồi khều lấy gạch. Phần thịt cho vào cối đá để giã cho thật nhuyễn. Nhiều khi tôi sơ ý bị cua cắp phải kêu lên đau điếng. Nhưng được mẹ xoa xoa, thổi thổi vài cái rồi lại quên cả đau, rồi lại tiếp tục làm như thể đam mê lắm. 

Cua giã nhừ được lọc vài lần nước rồi bắc lên bếp củi đun thật nhỏ lửa, để thịt cua kết tủa lại thành miếng. Khi thấy tảng thịt ấy nổi lên, mẹ tôi đưa đũa khuấy nhẹ để thịt cua không đọng lại dưới đáy. Mẹ nhẹ nhàng đổ gạch cua vào khiến nồi nước bồng bềnh, sóng sánh. 

Cuối cùng mẹ cho rau đay hoặc mồng tơi đã thái nhỏ cùng mấy lát mướp hương vào nồi. Đun sôi kĩ được nồi canh cua đồng ngon tuyệt cho bữa cơm gia đình. 

Thỉnh thoảng, để cho đỡ nhàm chán, mẹ tôi lại đổi món bằng cách nấu riêu cua với khế. Mỗi món có một vị riêng, một mùi riêng, nhưng tất cả đều rất thơm và ngon tuyệt.

Mâm cơm chiều ngày ấy bày ra sao mà giản dị đến thế. Chỉ vẻn vẹn vài ba món, mà món nào cũng dân dã, canh cua, đĩa cà, bát mắm, tươi lắm thì có thêm ít thịt kho. Chỉ vậy thôi mà lúc nào cũng cảm thấy ngon miệng, ăn mãi vẫn chưa no, cứ thòm thèm.

Bữa cơm gia đình đầm ấm, thân thương trong cùng tiếng chuyện trò về mùa màng, đồng áng khiến ta cứ nhớ và khao khát trở về. Và cứ như vậy, cua đồng cùng với vị ngòn ngọt của rau mồng tơi, rau đay, vị chua của khế đã tạo lên một món ăn đậm đà, chan chứa tình quê mà khiến người ta yêu, nhớ mãi.

Ngày trước, cua đồng trở thành một món ăn có nhiều đạm và dinh dưỡng ở quê tôi. Hôm nào bí tiền mua thức ăn, xách giỏ ra đồng là có mớ cua tươi ngon về nấu, bất kể đó là ngày mưa hay ngày nắng, mùa hè hay mùa đông.

Nhưng dần dần, theo quá trình đô thị hóa, cua đồng càng ngày càng trở nên khan hiếm do những cánh đồng bị thu hẹp dần, nguồn nước lại bị ô nhiễm. Trẻ con bây giờ, cũng không được ra đồng trải nghiệm móc cua như ngày trước, chúng bận học rồi lại mải chơi game, bận đi trung tâm mua sắm.

Có lần thấy nhớ, thấy thèm món ăn quê nhà này, tôi đi ra chợ và tìm mua lấy nửa cân cua để về nấu canh. Được người bán giới thiệu là cua đồng, tôi mừng lắm. Tôi háo hức làm hết mọi công đoạn, cứ mong ăn được bát canh mát lòng như xưa, nhưng khi ăn mới phát hiện ra đây chỉ  là cua nuôi. Bát canh hôm nay tôi nấu không có hương thơm, nước ngọt, thịt cua ngon xốp như bát canh cua tự nhiên được bắt về năm nào.

Dẫu thời gian cứ vội vã, hối hả trôi như một cái chớp mắt hay làn gió vô tình thoảng qua, ở thời nào, cua đồng cũng là món ăn được người dân ở mọi nơi dù nông thôn hay thành thị yêu thích. Còn tuổi thơ với những kỉ niệm quê hương ngọt ngào của tôi đã đi vào dĩ vãng.

Trong nhịp sống bộn bề ngày nay, ai đó có thể quên, nhưng với tôi những thứ bình dị ngày hôm qua vẫn còn đọng mãi ở góc nhỏ trái tim mình. Chiều chiều, ánh mắt xa xăm của tôi cứ hướng nhìn về miền quê yêu dấu. Chẳng có khói bếp lam chiều, không có sáo diều vi vu, cớ sao tôi cứ lao xao nỗi nhớ quê với bát canh cua đồng trong mâm cơm của mẹ đến thế?

© Khánh An ( Hồng Minh) - blogradio.vn