Hình ảnh cái tôi trong gương

Soi gương, ta thấy mình trong đó. Mình thích hình ảnh của mình thế nào thì sẽ chỉnh sửa thế đó sao cho có một hình ảnh bản thân ưng ý nhất. Nói rộng ra, đó là hình ảnh cái tôi của mỗi người. Vậy dựa vào đâu mà ta chỉnh sửa hình ảnh của bản thân mình? 
Trong tâm lý học, hình ảnh cái tôi là khái niệm nhận được sự quan tâm của nhiều nhà khoa học. Mỗi người đều có những cách tiếp cận khác nhau đến khái niệm này. Ở đây, bài viết đề cập đến cách tiếp cận đến cái tôi từ tâm lý học xã hội – một phân ngành nghiên cứu các ảnh hưởng xã hội đến tâm lý con người.

Khái niệm cái tôi trong gương (Looking - glass self) là một khái niệm tâm lý xã hội do Charles Horton Cooley đưa ra vào năm 1902. Theo khái niệm này, cái tôi của một người được hình thành và lớn lên từ sự tương tác liên cá nhân và tri giác của những người khác trong xã hội. 
Thuật ngữ này dùng để chỉ những người định hình bản sắc của họ dựa trên tri giác của người khác, dẫn dắt họ trong việc thể hiện bản thân nhằm củng cố những đánh giá tốt đẹp của người khác về bản thân mình. Điều đó có nghĩa là con người định hình bản thân mình dựa trên những gì người khác cảm nhận và xác nhận ý kiến của người khác về mình.
Có ba thành phần chính của hình ảnh cái tôi trong gương:
- Đầu tiên, chúng ta tưởng tượng chúng ta phải xuất hiện trước người khác với một hình ảnh như thế nào.
- Thứ hai, chúng ta tưởng tượng ra sự đánh giá của người khác về hình ảnh đó.
- Cuối cùng, chúng ta định hình cái tôi của mình thông qua đánh giá của người khác.

Trong khuôn khổ giả thuyết của Cái tôi trong gương, Cooley nói, " tâm trí là tinh thần " bởi vì " tâm trí con người là xã hội". Nói cách khác, khả năng tinh thần của tâm trí là kết quả trực tiếp của sự tương tác xã hội của con người. Từ khi còn nhỏ, đứa trẻ bắt đầu xác định mình trong bối cảnh của quá trình xã hội hóa. Đứa trẻ học được rằng tiếng khóc của nó sẽ dẫn đến phản ứng mà nó mong muốn từ cha mẹ hoặc ông bà, không chỉ khi chúng cần ăn (họ sẽ cho bé ăn khi bé khóc) mà còn khi chúng muốn nhận được sự chú ý từ họ (họ sẽ bế và dỗ dành bé khi bé khóc). Tiếng khóc trở thành một biểu tượng xã hội phản ánh nhu cầu tâm lý của đứa trẻ. Vậy là tiếng khóc sẽ được trẻ sử dụng để tương tác với người khác. George Herbert Mead mô tả cái tôi là tiền đề của "giữ vai trò của người khác" mà qua đó cái tôi được hiện thực hóa. Thông qua sự tương tác với người khác, chúng ta bắt đầu phát triển bản sắc mình là ai, cũng như sự đồng cảm với người khác.

Một ví dụ về khái niệm cái tôi trong gương được phát triển thông qua mạng xã hội. Trên mạng xã hội, người dùng có thể tạo ra hình ảnh đại diện (avatar), một biểu tượng tùy chỉnh đại diện cho bản thân mình. Hình ảnh đại diện đó có thể phản ánh chủng tộc, tuổi tác, diện mạo bên ngoài, địa vị … mà người đó thích. Bằng cách chọn các đặc điểm hình thể hoặc biểu tượng nhất định, hình ảnh đại diện phản ánh cách mà tác giả tìm kiếm sự chấp nhận trong thế giới ảo và cách mà những biểu tượng được sử dụng trong việc tạo ra hình ảnh đại diện ảnh hưởng đến hành động của người khác đối với mình.

Có thể thấy, hình ảnh cái tôi là hình ảnh chủ quan của mỗi người về bản thân mình, nhưng để định hình được hình ảnh chủ quan đó, thì mỗi người lại quan tâm đến việc người khác nhìn nhận và đánh giá mình như thế nào để điều chỉnh cho thích hợp. Một hình ảnh cái tôi không dung hợp với xã hội xung quanh sẽ khiến con người trở nên cô đơn hơn. Mỗi người sống trong xã hội chẳng phải là đều mong muốn mình được người khác nhìn nhận, được người khác yêu thương hay sao?

Không cảm nhận được những đánh giá của người khác về mình, con người sẽ khó điều chỉnh để có được một hình ảnh cái tôi thích hợp trước mắt người khác trong cộng đồng văn hóa của mình. Nhưng quá nhạy cảm với các đánh giá của người khác, con người sẽ trở nên stress, lo âu và dần dần mất bản sắc cá nhân. 
 

HuongPM
Tham khảo từ https://www.boundless.com/sociology/understanding-socialization/theories-of-socialization/cooley/