Tìm hiểu về bệnh ung thư Chủ Nhật, 14/07/2024, 00:00

Ung thư là gì?

Cơ thể được tạo thành từ hàng nghìn tỷ tế bào, trong suốt cuộc đời của một con người, chúng thường phát triển và phân chia theo nhu cầu. Khi các tế bào bất thường hoặc già đi, chúng thường chết. Ung thư bắt đầu khi có điều gì đó không ổn trong quá trình này và các tế bào của cơ thể tiếp tục tạo ra các tế bào mới và các tế bào cũ hoặc bất thường không chết trong khi đáng lẽ chúng cần phải như thế. Khi các tế bào ung thư phát triển ngoài tầm kiểm soát, chúng có thể lấn át các tế bào bình thường. Điều này khiến cơ thể khó hoạt động theo cách bình thường.

Đối với nhiều người, ung thư có thể được điều trị thành công. Trên thực tế, ngày càng có nhiều người hơn bao giờ hết đang có cuộc sống trọn vẹn sau khi điều trị ung thư.

Ung thư không chỉ là một căn bệnh

Có nhiều loại ung thư. Ung thư có thể phát triển ở bất kỳ nơi nào trong cơ thể và được đặt tên theo phần cơ thể nơi nó bắt đầu. Ví dụ, ung thư vú bắt đầu ở vú vẫn được gọi là ung thư vú ngay cả khi nó lan rộng (di căn) đến các bộ phận khác của cơ thể.

Có hai loại ung thư chính:

• Ung thư máu là ung thư của các tế bào máu, bao gồm bệnh bạch cầu, u lympho và đa u tủy.
• Ung thư khối u rắn là ung thư của bất kỳ cơ quan hoặc mô nào khác trong cơ thể. Các khối u rắn phổ biến nhất là ung thư vú, tuyến tiền liệt, phổi và đại tràng.

Những loại ung thư này giống nhau ở một số khía cạnh, nhưng có thể khác nhau về cách chúng phát triển, lan rộng và phản ứng với phương pháp điều trị. Một số loại ung thư phát triển và lan rộng nhanh. Một số khác phát triển chậm hơn. Một số có nhiều khả năng lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Những loại khác có xu hướng khu trú ở nơi chúng bắt đầu.

Một số loại ung thư được điều trị tốt nhất bằng phẫu thuật; một số khác đáp ứng tốt hơn với thuốc như hóa trị. Thường thì phải dùng 2 hoặc nhiều phương pháp điều trị để có kết quả tốt nhất.

Khối u là gì?

Khối u là một khối mà sự phát triển của nó hoặc có thể lành tính hoặc ác tính (ung thư).

Sự khác biệt giữa khối u lành tính và khối u ác tính là gì?

Khối u lành tính thường phát triển chậm, không phát triển xâm lấn các mô xung quanh và không phát triển thành các bộ phận khác của cơ thể. Chúng cũng không thường gây ra triệu chứng trừ khi chúng phát triển đủ lớn để đè lên các cấu trúc khác. Khi cần điều trị, thường là phẫu thuật mặc dù xạ trị và thuốc cũng có thể được sử dụng. Khối u lành tính không phải là ung thư.

Khối u ác tính (ung thư) có thể phát triển nhanh chóng và không kiểm soát được. Những khối u này có thể phát triển và lan rộng vào các bộ phận xung quanh. Các tế bào từ những khối u này có thể tách ra, di chuyển qua hệ thống máu hoặc bạch huyết và bắt đầu phát triển ở các bộ phận khác của cơ thể. Khi điều này xảy ra, nó được gọi là di căn. Các triệu chứng từ khối u ác tính thường khác nhau tùy thuộc vào vị trí khối u. Khối u ác tính được điều trị bằng phẫu thuật, xạ trị và thuốc như hóa trị.

Nguyên nhân nào gây ra ung thư?

Tế bào ung thư phát triển do nhiều thay đổi trong gen của chúng. Những thay đổi này có thể có nhiều nguyên nhân như thói quen lối sống, gen cơ thể nhận được từ cha mẹ và việc tiếp xúc với các tác nhân gây ung thư trong môi trường, có khi cũng không có nguyên nhân rõ ràng.

Lối sống thiếu khoa học

Lối sống hằng ngày cũng được xét đến là một yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư. Hút thuốc, uống nhiều hơn một ly rượu mỗi ngày (đối với phụ nữ ở mọi lứa tuổi và nam giới trên 65 tuổi) hoặc hai ly mỗi ngày (đối với nam giới từ 65 tuổi trở xuống), tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời hoặc bị cháy nắng thường xuyên, bị béo phì và quan hệ tình dục không an toàn có thể góp phần gây ung thư.

Do yếu tố gen

Nếu ung thư là phổ biến trong gia đình, có thể các đột biến đang được truyền từ thế hệ này sang thế hệ tiếp theo. Hãy nhớ rằng có một đột biến di truyền không nhất thiết là sẽ bị ung thư.

Một số bệnh mãn tính, chẳng hạn như viêm loét đại tràng, có thể làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển bệnh ung thư. Vì vậy, với những người mắc các bệnh mãn tính, cần gặp bác sĩ và theo dõi sức khỏe thường xuyên.

Ô nhiễm môi trường

Môi trường xung quanh chứa các hóa chất độc hại có thể làm tăng nguy cơ ung thư. Ngay cả khi một người không hút thuốc vẫn có thể hít khói thuốc nếu người ở bên cạnh hút thuốc.

Giai đoạn ung thư là gì?

Khi phát hiện ra ung thư, các xét nghiệm được thực hiện để xem ung thư đã phát triển đến mức nào và liệu nó đã lan rộng từ nơi bắt đầu hay chưa. Giai đoạn ung thư gồm:

• Giai đoạn sớm (giai đoạn 1 hoặc 2): là giai đoạn tế bào ung thư chưa lan rộng nhiều.
• Giai đoạn muộn (giai đoạn 3 hoặc 4): là giai đoạn tế bào ung thư đã lan rộng. Giai đoạn 4 là giai đoạn cuối.

Giai đoạn ung thư rất quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị tốt nhất cho người bệnh.

Hình minh họa các giai đoạn của ung thư (Ảnh: internet)

Ung thư phát triển như thế nào?

Ung thư có thể di căn từ nơi bắt đầu (vị trí chính) đến các vị trí (bộ phận) khác của cơ thể.

Khi các tế bào ung thư tách khỏi khối u, chúng có thể di chuyển đến các khu vực khác của cơ thể thông qua hệ thống mạch máu hoặc hệ thống bạch huyết. Hầu hết các tế bào ung thư thoát khỏi này đều chết hoặc bị tiêu diệt trước khi chúng có thể bắt đầu phát triển ở nơi khác. Nhưng một hoặc hai tế bào có thể định cư ở một khu vực mới, bắt đầu phát triển và hình thành các khối u mới. Sự lan rộng của ung thư đến một phần mới của cơ thể được gọi là di căn.

Ung thư có thể phòng ngừa được không?

Thông thường, không có phương pháp nào để ngăn ngừa tuyệt đối nguy cơ mắc ung thư. Nhưng có thể có một số cách để giảm nguy cơ bị ung thư như:

• Không hút thuốc lá. Các chất có trong thuốc lá có thể gây ra nhiều loại ung thư, trong đó có ung thư phổi.

• Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời quá nhiều. Tia cực tím có hại (UV) từ mặt trời có thể làm tăng nguy cơ ung thư da.
• Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh. Chọn chế độ ăn nhiều trái cây, rau quả, ngũ cốc nguyên hạt và protein giúp tăng cường sức khỏe cho bạn.
• Tập thể dục thường xuyên, phù hợp với tình trạng sức khỏe của bản thân. Nghỉ ngơi hợp lý.
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh. Nguyên nhân thừa cân hoặc béo phì có thể làm tăng nguy cơ ung thư.
• Khám sức khỏe định kỳ, kiểm tra sàng lọc phát hiện sớm một số ung thư.
• Tiêm chủng có thể giúp ngăn ngừa một số loại virus gây ung thư.

Nguồn: cancer.org