Thuốc lá điện tử và Vaping Thứ Năm, 06/06/2024, 00:00

1. Một số thông tin về việc sử dụng thuốc lá điện tử ở học sinh và giới trẻ

Theo Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế cho biết tỷ lệ sử dụng các loại thuốc lá mới ở các thành phố có xu hướng tăng, nhất là trong học sinh, sinh viên, giới trẻ. Theo điều tra tình hình sử dụng thuốc lá năm 2020 tại 34 tỉnh/thành phố, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử ở cả nam và nữ tăng 18 lần so với năm 2015 (từ 0,2% lên 3,6%), trong đó nam giới tăng 14 lần, còn nữ tăng 10 lần.

Năm 2019, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) điều tra sức khỏe học sinh tại 21 tỉnh, thành của Việt Nam, cho thấy 2,6% học sinh trong độ tuổi 13-17 hút thuốc lá điện tử. WHO không công bố số học sinh tham gia nghiên cứu, song cho biết trong nhóm tuổi 13-14, tỷ lệ học sinh nữ hút thuốc lá điện tử gần bằng học sinh nam.

Theo kết quả nghiên cứu năm 2022 của Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế công cộng, Đại học Y Hà Nội, cho thấy 3,5% học sinh 13-15 tuổi hút thuốc lá điện tử, so với tỷ lệ ba năm trước là 2,6%, nam nhiều hơn nữ. Tỷ lệ học sinh từng thử thuốc lá điện tử là 7,8%.

Với kết quả này, các chuyên gia lo ngại tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử đang gia tăng và sản phẩm này nhắm vào giới trẻ với thiết kế bắt mắt, nhỏ gọn, đóng gói như kẹo, nhiều hương vị, giá rẻ...

(Ảnh: baobinhthuan.com.vn)

Thống kê cho thấy người trẻ (14-30 tuổi) đã sử dụng thuốc lá điện tử thì nguy cơ bắt đầu hút thuốc lá thông thường cao hơn 4 lần so với nhóm không dùng thuốc lá điện tử. 70% người thử một điếu thuốc và trở thành người hút thuốc hàng ngày do nicotine - chất gây nghiện có trong thuốc lá. Thuốc lá điện tử có 15.000 loại hương vị, nguy cơ bị trộn cả chất ma túy. Người hút dễ phơi nhiễm các chất độc gây bệnh ung thư, tim mạch, hô hấp, ảnh hưởng đến phát triển trí não. Các chất độc được tìm thấy trong dung dịch thuốc lá điện tử và trong khói. Vì vậy thuốc lá điện tử có hại cho cả người dùng và người xung quanh. Ngoài ra người dùng còn có nguy cơ bị chấn thương do cháy nổ pin.

Thuốc lá điện tử có thể gây nghiện như thuốc lá truyền thống

Các chuyên gia nhận định, hiện tại Việt Nam chưa có thị trường thuốc lá điện tử, chủ yếu buôn bán qua hàng xách tay và qua Internet. Bộ Y tế mới đây đề nghị quy định cấm trước khi sản phẩm này được sử dụng rộng rãi trên thị trường. Hiện ít nhất 32 quốc gia và vùng lãnh thổ cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử. Tại Australia, nicotine nằm trong danh mục "chất độc dược" và chỉ được sử dụng khi có giấy phép. Khu vực ASEAN có 5 quốc gia cấm hoàn toàn là Thái Lan, Singapore, Lào, Brunei, Campuchia.

Tại Mỹ, một số lượng lớn học sinh trung học cơ sở, phổ thông trung học đang sử dụng thuốc lá điện tử (vaping) hoặc sử dụng thiết bị Heat Non Burn (HNB) để hít nicotin và cần sa. Tuy nhiên, việc sử dụng các thiết bị này gây ra những rủi ro đáng kể và việc sử dụng cần sa và nicotine để giải trí dưới 21 tuổi là bất hợp pháp trên toàn Hoa Kỳ.

2. Thuốc lá điện tử / Vaping là gì?

Thuốc lá điện tử là thiết bị chạy bằng pin làm nóng chất lỏng (chất lỏng điện tử). Chất lỏng điện tử này thường chứa nicotin nhưng cũng có thể chứa cần sa hoặc các loại thuốc và các hóa chất có hại khác. Ngoài ra, tinh dầu có thể bao gồm các hương liệu (chẳng hạn như hương vị trái cây, kẹo hoặc món tráng miệng), có thể được giới trẻ ưa chuộng và quảng bá. Khi được làm nóng, chất lỏng điện tử sẽ trở thành bình xịt, sau đó được hít vào phổi của người dùng. Sử dụng thuốc lá điện tử được gọi là vaping.

3. Sản phẩm thuốc lá làm nóng (HNB) hoặc thuốc lá làm nóng (HTP)

Sản phẩm không đốt nhiệt (HNB) có thiết bị làm nóng điện tử làm nóng lá thuốc lá thật. Khi lá thuốc lá được làm nóng lên, chúng sẽ tạo ra khí dung. Người dùng hít phải bình xịt này, có chứa nicotin và thuốc lá.

4. Cha mẹ cần làm gì và cách phòng ngừa

- Cha mẹ có thể giúp con mình tìm hiểu về tác hại của việc sử dụng nicotine và cần sa. Nói chuyện với con ngay từ khi còn nhỏ có thể có tác động, đặc biệt là khi nhiều trẻ em đã sử dụng thuốc lá điện tử ở trường cấp hai. Thanh thiếu niên ít sử dụng nicotin và cần sa hơn nếu chúng có được sự trợ giúp của cha mẹ và biết cha mẹ cảm thấy thế nào về những loại chất này. Khi nói chuyện với con, có thể hữu ích khi xem xét các khuyến nghị sau:

• Hỏi con đã nghe gì về nicotin và cần sa chưa? Hãy lắng nghe và cố gắng không ngắt lời hoặc đưa ra những bình luận giận dữ.
• Nếu cha mẹ chọn nói chuyện với con về trải nghiệm của chính mình với nicotin hoặc cần sa, hãy thành thật về lý do đã sử dụng. Cần lưu ý rằng các sản phẩm nicotine và cần sa hiện nay có thể mạnh hơn và tạo ra tác dụng rất khác so với những gì bạn đã trải qua.
• Giải thích rằng nghiên cứu cho chúng ta biết bộ não tiếp tục trưởng thành ở độ tuổi 20. Trong khi bộ não đang phát triển thì có nguy cơ cao hơn là các chất này sẽ có hại.

- Đôi khi cha mẹ có thể nghi ngờ con mình đã hút thuốc lá điện tử. Sau đây là một số dấu hiệu cho thấy việc sử dụng nicotine của thiết bị vaping hoặc HNB:

• Mang theo thiết bị vaping hoặc HNB
• Bắt đầu sử dụng thuốc lá điếu
• Ăn cắp tiền để trả tiền cho vaping của họ
• Có dấu hiệu ngộ độc nicotin, quá liều hoặc cai thuốc
• Mùi hương trái cây hoặc kẹo nhân tạo mạnh mẽ
• Bỏ học để chơi vape, hoặc bị tụt điểm do dành nhiều thời gian cho vape.

Nhiều thanh thiếu niên tin rằng vaping nicotine hoặc sử dụng thiết bị HNB sẽ an toàn hơn hút thuốc lá điếu. Khi nói chuyện với con, việc giải thích sự thật về việc hiểu lầm này sẽ rất hữu ích. Người hút có thể nói “nó ít gây nghiện hơn hút thuốc lá điếu” hoặc “ít nguy hiểm hơn hút thuốc lá điếu”. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy vaping có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng trong thời gian ngắn cũng như lâu dài.

• 1 hộp tinh dầu tương đương với 20 điếu thuốc lá điếu và vaping đưa nicotin vào hệ thống hô hấp của một người nhanh hơn thuốc lá điếu. Điều này làm tăng nguy cơ quá liều nicotin khi nicotin được sử dụng trong vape.
• Nicotine gây nghiện.
• Nicotine ảnh hưởng đến sự phát triển của não bao gồm khả năng chú ý, học tập, điều chỉnh tâm trạng và kiểm soát xung lực.
• Việc sử dụng Thiết bị HNB và Vaping thường dẫn đến sử dụng thuốc lá điếu và tất cả các rủi ro y tế liên quan đến ung thư phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).
• Vape có thể gây ra bệnh phổi, khiến thanh thiếu niên phải ghép phổi. 
• EVALL (E-cigarette, Vaping, Associated, Lung, Illnesses) là tên gọi cho các bệnh phổi liên quan đến thuốc lá điện tử.

Thuốc lá điện tử, thiết bị Vaping và HNB có thể dẫn đến hậu quả lâu dài. Trẻ sơ sinh và thanh thiếu niên hiếm khi nghĩ rằng chúng sẽ gặp phải những vấn đề lâu dài, vì vậy điều quan trọng là phải nói chuyện với chúng sớm và thường xuyên về những nguy cơ của nicotine và cần sa. Nói chuyện với trẻ có thể giúp trì hoãn việc sử dụng lần đầu và giúp bảo vệ não của trẻ.

Nếu trẻ đang sử dụng, hãy nói chuyện với chúng một cách cởi mở. Hãy tò mò, cho phép con nói và lắng nghe để chúng nói nhiều hơn. Nếu cha mẹ lo lắng về việc sử dụng ma túy của con mình, hãy nói chuyện với bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần có trình độ.

TSBT tổng hợp

Nguồn: moh.gov.vn; aacap.org (Học viện tâm thần trẻ em và thanh thiếu niên Hoa Kỳ)