TÌNH DỤC AN TOÀN, LÀNH MẠNH – VỊ THÀNH NIÊN CẦN BIẾT Thứ Năm, 15/02/2024, 09:00

1.    Khái niệm về hành vi tình dục, tình dục an toàn, tình dục lành mạnh ở tuổi vị thành niên

1.1. Hành vi tình dục

Hành vi tình dục là hành vi nhằm tìm kiếm khoái cảm hoặc với mục đích sinh sản, không chỉ có nghĩa là giao hợp giữa người nam và người nữ mà còn bao gồm cả nhiều hành vi khác như vuốt ve, âu yếm, hôn... nhằm đem lại khoái cảm, bằng tay hay bằng miệng, ở vùng cơ quan sinh dục hay ở những bộ phận khác của cơ thể. Hành vi tình dục bao hàm cả hành vi tìm kiếm sự khoái cảm với bạn tình khác giới hay cùng giới, với một người hay nhiều người, tự mình gây khoái cảm (thủ dâm) hay gây khoái cảm cho nhau, mơ tưởng đến chuyện tình dục hay dùng dụng cụ chuyên dụng.

Hành vi tình dục của con người ngày nay không chỉ mang bản chất sinh học mà còn có bản chất tâm lý, văn hoá và xã hội.

1.2. Hành vi tình dục an toàn

- Tình dục an toàn là những hành vi tình dục bao gồm cả 2 yếu tố: không có nguy cơ nhiễm khuẩn lây qua đường tình dục và mang thai ngoài ý muốn.

- Về phương diện tránh thai, tình dục an toàn gồm sử dụng biện pháp tránh thai an toàn, hiệu quả và đúng cách.

- Về phương diện phòng nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục, tình dục an toàn có thể chia thành 3 nhóm:

+ Tình dục an toàn (không có nguy cơ hoặc nguy cơ rất ít): mơ tưởng tình dục, tự mình thủ dâm, vuốt ve trên mặt da lành lặn, ôm bạn tình, kiềm chế không quan hệ tình dục, chung thủy với một bạn tình, sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, tình dục bằng tay với âm đạo hoặc dương vật.

+ Tình dục an toàn tương đối (nguy cơ trung bình): quan hệ tình dục theo đường hậu môn có sử dụng bao cao su, bằng miệng với âm đạo hay với dương vật không sử dụng bao cao su.

+ Tình dục không an toàn (nguy cơ cao): quan hệ tình dục theo đường âm đạo hay hậu môn mà không dùng bao cao su.

1.3. Tình dục lành mạnh

Một mối quan hệ tình dục lành mạnh cần thỏa mãn các yếu tố sau:

- Tự nguyện: Quan hệ tình dục phải dựa trên sự tự nguyện của hai bên.

- Đồng thuận: Hai bên phải thống nhất với nhau về tất cả các chi tiết liên quan đến việc quan hệ tình dục: thời gian, thời điểm, địa điểm, cách thức, các biện pháp an toàn,...

- Có trách nhiệm: Những người tham gia hoạt động tình dục thể hiện trách nhiệm của mình bằng việc trang bị cho mình những kiến thức đầy đủ về tình dục để giúp mình và bạn tình có thể thoải mái và đạt khoái cảm khi quan hệ, chuẩn bị phương tiện tình dục an toàn và thực hiện tình dục an toàn, cùng nhau giải quyết các hậu quả liên quan đến quan hệ tình dục nếu có.

- Tôn trọng lẫn nhau: quan điểm về tình dục của mỗi người thường là khác nhau kể cả giữa hai người rất yêu nhau. Mỗi người đều có quyền thực hiện các mong muốn về tình dục của mình nhưng bên cạnh đó lại luôn phải tuân thủ nguyên tắc tôn trọng các mong muốn của người khác. Sự trao đổi cởi mở sẽ giúp mọi người có thể tôn trọng nhau tốt hơn.

Tình dục là vấn đề nhạy cảm và thường được xét đoán theo các quan niệm chủ quan của mỗi người do không có các qui định chuẩn mực một cách rõ ràng và chính thống. Vì vậy, hành vi tình dục được coi là lành mạnh khi đảm bảo các yếu tố: Tự nguyện, đồng thuận, có trách nhiệm và tôn trọng lẫn nhau, đồng thời phải phù hợp với những đặc thù của tình dục người, phù hợp với chuẩn mực, đạo đức, văn hoá xã hội hiện đại. 

(Ảnh: infonet.vn)

Một số hành vi tình dục thường được xã hội coi là không lành mạnh như: Ngoại tình, quan hệ tình dục với gái mại dâm, xâm hại tình dục…

2. Những lý do khiến VTN có hành vi tình dục không an toàn

Với những đặc điểm tâm lý của tuổi mới lớn nên vị thành niên:

- Dễ rung động trước người bạn khác giới, những xúc cảm yêu đương phát triển nhanh và mạnh, dễ thay đổi bạn tình, có nhu cầu đòi hỏi được thoả mãn thường xuyên và ngay lập tức, không ý thức được hậu quả từ hành vi của mình.

- Có nhu cầu thử nghiệm, muốn khám phá khả năng trong quan hệ tình dục, tò mò và khó kiềm chế khi bị kích thích tình dục.

- Dễ bị dụ dỗ và bạo hành tình dục. Một số VTN có quan hệ với gái mại dâm, chích hút ma tuý.

- Thường không dám đề xuất việc sử dụng bao cao su, nhất là bạn nữ.

- Bạn nữ có nguy cơ nhiễm HIV cao hơn nam do đặc điểm giải phẫu sinh lý như đường sinh dục chưa phát triển toàn diện, và thiếu chất nhầy khi giao hợp dẫn đến những vết xước tăng khả năng lây nhiễm HIV.

- Các hành vi tình dục của VTN dễ bị ảnh hưởng của môi trường xung quanh (phim ảnh, internet, bạn bè đồng trang lứa, các thần tượng…).

(Ảnh: internet)

3. Lợi ích của việc thực hành tình dục an toàn và lành mạnh

Khi các bạn tự giác thực hành tình dục an toàn là tự bảo vệ mình và bảo vệ bạn tình thì bạn có thể:

- Yên tâm khi quan hệ, không lo có thai, do đó có khoái cảm hơn.

- An toàn, ít có nguy cơ bị nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục, nhất là HIV/ AIDS.

- Giảm bớt nguy cơ bị ung thư cổ tử cung (quan hệ tình dục sớm ở VTN dễ bị biến đổi bất thường ở lớp biểu mô che phủ cổ tử cung và có thể dẫn đến ung thư; nhiễm vi-rút HPV cũng dễ làm tăng nguy cơ ung thư cổ tử cung).

Khi bạn tự giác thực hành tình dục lành mạnh là tôn trọng bạn tình, không đặt bạn tình vào tình thế khó xử, không làm thương tổn bạn tình, đồng thời cũng không làm tổn thương đến những người xung quanh. Điều này giúp bảo vệ hạnh phúc bản thân và gia đình, bảo vệ sự lành mạnh cho thế hệ con cái sau này, đồng thời không làm phương hại đến đạo đức, các chuẩn mực văn hoá của xã hội hiện đại.

4. Các nguy cơ nếu vị thành niên có hành vi tình dục không an toàn

Nếu vị thành niên có hành vi tình dục không an toàn thì sẽ có nguy cơ mang thai và mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục

- Bạn nữ có thể có thai, trường hợp mang thai có thể xảy ra ngay trong lần quan hệ tình dục không được bảo vệ đầu tiên.

- Cả hai bạn đều có nguy cơ mắc các nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục (STIs) nếu không thực hành tình dục an toàn và lành mạnh. Bạn có thể mắc một hoặc nhiều STIs trong mỗi lần quan hệ tình dục không an toàn.

5. Làm thế nào để phòng tránh nguy cơ có thai và mắc STIs

5.1. Các bạn tuổi vị thành niên cần có hiểu biết về các nội dung sau:

- Cần biết nguyên tắc cơ bản của việc phòng nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục (STIs) là tránh tiếp xúc với dịch của cơ thể đã nhiễm khuẩn (tinh dịch, dịch âm đạo, máu), và tránh tiếp xúc không bảo vệ với vùng bề mặt cơ thể đã nhiễm khuẩn. Vi khuẩn gây bệnh thường xâm nhập qua niêm mạc âm đạo, niệu đạo và miệng.

+ Cần hiểu khi mắc STIs, cần phải điều trị không chỉ riêng cho mình mà cả bạn tình (hay vợ /chồng), điều trị đúng thuốc, đủ liều lượng và nên đến các địa chỉ tin cậy để được trợ giúp.

- Cần có lối sống biết kiềm chế, kiêng quan hệ tình dục có xâm nhập, tập trung vào hoạt động học tập, lao động, thể thao. Trong trường hợp bạn đã có quan hệ tình dục, bạn cần tìm hiểu, tham vấn để lựa chọn các biện pháp an toàn, đáng tin cậy phù hợp.

- Cần hiểu và ý thức được trách nhiệm đối với bản thân và bạn tình của mình, đồng thời ý thức được các hậu quả có thể có do hành vi tình dục gây nên: có thai, bệnh lây truyền qua đường tình dục, xâm phạm đến quyền của người khác, tạo nên những ảnh hưởng không tốt về đạo đức, lối sống…

5.2. Vị thành niên cần rèn luyện kỹ năng sống và biết cách sử dụng bao cao su:

- Kỹ năng ra quyết định để cân nhắc quyết định đồng ý/không đồng ý quan hệ tình dục.

- Kỹ năng từ chối để biết cách từ chối quan hệ tình dục.

- Kỹ năng thương thuyết để biết cách thuyết phục bạn tình đồng ý sử dụng bao cao su sau khi quyết định quan hệ tình dục.

- Kỹ năng sử dụng bao cao su để sử dụng bao cao su đúng cách.

6. Những điều vị thành niên thường hiểu lầm?

- Quan hệ tình dục có sử dụng bao cao su sẽ làm giảm khoái cảm, gây vô sinh, gây nhiễm khuẩn, gây bất tiện khi sử dụng.

- Sử dụng thuốc diệt tinh trùng có tỉ lệ tránh thai cao và giúp tránh được STIs.

- Giao hợp ở tư thế đứng không thể có thai hoặc nếu người phụ nữ nằm trên trong lúc giao hợp thì cũng không có thai.

- Sau khi xuất tinh, chỉ cần thụt rửa âm đạo bằng các dung dịch như dấm, nước chanh... thì có thể tránh thai.

Xem video: Bạn đã sẵn sàng cho quan hệ tình dục chưa? (Nguồn: WeGrowiki)

TSBT tổng hợp

Nguồn: Tài liệu hướng dẫn chăm sóc sức khỏe sinh sản Bộ Y tế