Bạn có phải là cha mẹ trực thăng không? Thứ Năm, 27/02/2025, 00:00

Cha mẹ muốn làm mọi thứ để bảo vệ con cái mình, nhưng khi người chăm sóc liên tục lượn lờ quanh con cái như máy bay trực thăng, có thể nói như vậy, thì họ có thể khiến đứa trẻ gặp phải nhiều vấn đề trong tương lai.

Vấn đề là việc bao bọc con cái (kể cả khi có ý định tốt) sẽ khiến chúng mất đi sự tự tin và tính độc lập – điều này có thể gây ra hậu quả lâu dài trong cuộc sống của chúng.

Cha mẹ trực thăng là gì?

Cha mẹ theo dõi con cái là phương pháp liên tục theo dõi hành vi và hành động của trẻ, chú ý đến việc học tập, tình bạn và thời gian giải trí của trẻ. 

Thuật ngữ này lần đầu tiên được sử dụng trong cuốn sách Cha mẹ và thanh thiếu niên/Parents & Teenagers xuất bản năm 1969 của Tiến sĩ Haim Ginott, nhưng nó đã được phổ biến vào những năm 1990 bởi Foster Cline và Jim Fay trong cuốn sách Nuôi dạy con cái bằng tình yêu và logic/Parenting with Love and Logic. 

Kiểu cha mẹ trực thăng có thể khác nhau tùy theo độ tuổi của trẻ. Ví dụ, trẻ mới biết đi cần được giám sát liên tục khi ở gần đường – nhưng trẻ tiểu học thì không cần cha mẹ mặc quần áo cho chúng mỗi ngày.

Một cách định nghĩa khác: Cha mẹ trực thăng tiếp tục làm những việc thay con mà trẻ có thể tự làm.

Đặc điểm của cha mẹ trực thăng

Cha mẹ trực thăng thường gặp khó khăn khi để con tự đưa ra quyết định hoặc tự giải quyết vấn đề. Hầu hết các bậc cha mẹ trực thăng đều thấy mình liên tục lo lắng về con cái, đến mức họ không thể để con mình tự lập. Những bậc phụ huynh kiểu này có thể làm bài tập về nhà thay con mình để giúp con có lợi thế hơn so với bạn bè cùng trang lứa, hoặc thậm chí cố gắng chọn bạn cho con. 

Một số cha mẹ trực thăng nhanh chóng nhảy vào cuộc xung đột phát sinh giữa con mình và một đứa trẻ khác, không cho chúng tự giải quyết. Họ có thể cố gắng bảo vệ con mình khỏi mắc phải ngay cả những lỗi nhỏ nhất, ngay cả khi những lỗi đó có thể mang lại những bài học cuộc sống giá trị. 

Ưu điểm của việc nuôi dạy con theo kiểu trực thăng

Có một số thời điểm cha mẹ cần phải quan tâm đến con mình, đặc biệt là khi sự an toàn của con bị đe dọa. "Nếu như có một giáo viên không đáp ứng được nhu cầu của con và con có tình trạng bệnh lý đã được ghi nhận… thì cha mẹ có thể cần phải bảo vệ con mình một cách mạnh mẽ, hoặc nếu cha mẹ đang cố dạy con mình về sự an toàn hoặc khái niệm đồng thuận - nhưng con không hiểu, thì có thể bao bọc con trong một khoảng thời gian ngắn để con có thể học được. Cuối cùng, nếu con có vấn đề về phát triển hoặc chức năng điều hành, như chứng tự kỷ, cha mẹ cũng nên chú ý đến con nhiều hơn bình thường”, Tiến sĩ Whitney Casares (bác sĩ nhi khoa và phát ngôn viên của Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ, đồng thời là tác giả của cuốn Làm Tất cả/Doing It All) cho biết.

Nhược điểm của việc nuôi dạy con theo kiểu trực thăng

Khi cha mẹ kiểm soát chặt chẽ mọi khía cạnh trong cuộc sống của trẻ... thì nhìn chung cha mẹ thực sự sẽ cản trở sự phát triển của trẻ. Nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học Gia đình và Chăm sóc cho thấy rằng việc nuôi dạy con theo kiểu trực thăng có liên quan đến: 

• Giảm sự tự tin và lòng tự trọng: Nếu cha mẹ luôn ở bên để "giúp đỡ" con mình - chẳng hạn như bằng cách xây một tòa tháp khối cho chúng hoặc hoàn thiện dự án nghệ thuật của chúng – cha mẹ đã tước đi của chúng những chiến thắng nhỏ có thể giúp xây dựng năng lực và lòng tự trọng của trẻ. Cha mẹ trực thăng tước đi khả năng tự tin rằng trẻ có thể tự đưa ra quyết định đúng đắn. 
• Tăng lo âu và trầm cảm: Nghiên cứu đã liên kết việc nuôi dạy con theo kiểu trực thăng với lo âu và trầm cảm. Điều này có thể là do trẻ em cảm thấy bị áp lực khi chúng bị giám sát liên tục; chúng có thể nghĩ rằng nếu chúng mắc lỗi, cha mẹ chúng sẽ tức giận với chúng. Ngoài ra, trẻ em có thể không phát triển các kỹ năng điều chỉnh cảm xúc hiệu quả khi cha mẹ ngăn cản chúng có bất kỳ trải nghiệm tiêu cực nào trong cuộc sống, điều này cũng có thể góp phần gây ra lo âu và trầm cảm. 
• Không có khả năng đối phó với những thất bại: Một số nghiên cứu đã liên kết việc nuôi dạy con cái theo kiểu trực thăng với các chiến lược đối phó kém tại nơi làm việc. Một nghiên cứu phát hiện ra rằng những người trẻ tuổi được cha mẹ chăm sóc quá mức có nhiều khả năng dựa vào người khác để giải quyết vấn đề của họ hơn là tự chịu trách nhiệm, rất có thể là vì họ thiếu sự tự tin. Cha mẹ phải để con cái mắc một số lỗi lầm và quyết định mà cuối cùng sẽ dẫn đến kết quả tồi tệ nếu chúng ta muốn chúng học hỏi và có thể đưa ra quyết định đúng đắn mà không cần sự giúp đỡ của chúng ta.

• Kỹ năng sống kém phát triển: Đảm nhận quá nhiều trách nhiệm của trẻ - sắp xếp ba lô, dọn dẹp phòng, chọn quần áo - có thể khiến trẻ không học được cách tự giải quyết những công việc này.
• Mối quan hệ cha mẹ - con cái căng thẳng: Cha mẹ cần phải làm nhiều hơn là chỉ nhắc nhở con hoàn thành bài tập về nhà hoặc luyện tập một nhạc cụ. Đảm nhận vai trò quản lý thay vì vai trò làm cha mẹ có thể cản trở mối quan hệ với con. Hạn chế sự lựa chọn và quyền tự chủ của con cũng có thể làm tổn hại đến mối quan hệ của cha mẹ.

Cha mẹ trực thăng so với cha mẹ ủng hộ quyền tự chủ

Ngược lại với cha mẹ trực thăng là cha mẹ ủng hộ quyền tự chủ, còn được gọi là cha mẹ tự do – cha mẹ cho con cái nhiều quyền tự do và cơ hội ra quyết định hơn bình thường. Mặc dù điều này có thể thúc đẩy tính độc lập và các kỹ năng sống khác, nhưng điều quan trọng là không nên áp dụng cách tiếp cận hoàn toàn không can thiệp. 

Chúng ta biết từ khoa học rằng, nói chung, việc nuôi dạy con cái cực đoan hiếm khi có kết quả tốt đối với trẻ em. Con cái chúng ta cần có tổ chức, hướng dẫn và thói quen. Chúng cần biết điều gì là ổn và điều gì không, có hậu quả và sự giám sát. Chúng ta chỉ cần đảm bảo rằng với tư cách là cha mẹ, chúng ta không đi quá xa theo hướng này hay hướng khác.

Làm thế nào để tránh trở thành cha mẹ trực thăng

Khi con lớn lên, có thể khó từ bỏ quyền kiểm soát đối với các quyết định của chúng. Nhưng làm chính xác như vậy sẽ giúp chúng trở thành một đứa trẻ lớn hơn và người lớn tự tin, có năng lực. Sau đây là cách thực hiện:

• Hãy lắng nghe nhu cầu và mục tiêu của con. Bằng cách này, cha mẹ sẽ không bị cám dỗ áp đặt ý tưởng của mình lên con.
• Đừng vội vàng làm mọi thứ cho con. Cha mẹ muốn buông bỏ một số quyền kiểm soát khi con có thể tự mình làm nhiều việc hơn.
• Khuyến khích con tự giải quyết vấn đề của mình. Hãy tự hỏi con cần làm gì để trở thành người lớn có năng lực, tự tin, hòa đồng và bắt đầu dạy những kỹ năng đó.

Cha mẹ đang gặp khó khăn khi buông bỏ? Có lẽ bạn nên tự hỏi tại sao. Có phải vì đang cố gắng giữ an toàn cho con mình không? Có phải cái tôi của bạn có liên quan không? Bạn có điều gì cần phải chứng minh không? Khi chúng ta dừng lại và có thể nhìn sâu vào lý do đằng sau các quyết định nuôi dạy con cái của mình, điều đó cuối cùng sẽ hướng dẫn chúng ta đi đúng hướng.

Mọi phụ huynh đều muốn điều tốt nhất cho con mình. Nhưng các chuyên gia đồng ý rằng việc lùi lại đúng lúc và để con tự đưa ra quyết định (và đúng vậy, cả sai lầm) cuối cùng sẽ giúp chúng trở thành người lớn tự tin, thành công và kiên cường hơn sau này. 

Theo Maria Masters (Babycenter.com)