BẠO HÀNH VỚI VỊ THÀNH NIÊN/THANH NIÊN Thứ Năm, 04/04/2024, 00:00

1. Bạo hành là gì?

Bạo hành là hành vi bạo lực: Hành hạ, ngược đãi, đánh đập, đe dọa hoặc hành vi cố ý khác xâm hại đến sức khỏe, tính mạng; lăng mạ, chì chiết hoặc hành vi cố ý khác xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác.

2. Các hình thức bạo hành ở vị thành niên:

Có thể gặp các hình thái khác nhau của bạo hành như: bạo hành về thể chất, tinh thần và tình dục. Việc bạo hành ít khi chỉ có một hình thức đơn lẻ mà một VTN bị bạo hành một hình thức này cũng có khả năng bị các hình thức bạo hành khác. Bản thân vị thành niên có thể là nạn nhân của bạo hành, đồng thời cũng có thể lại là người có thể gây ra bạo hành. Dù rằng dưới hình thái nào thì bạo hành cũng gây nên những ảnh hưởng không nhỏ đến sức khoẻ thể chất và tâm lý cho vị thành niên. Đặc biệt là bạo hành tình dục có những ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe sinh sản/sức khỏe tình dục vị thành niên.

• Bạo hành thể chất

Là những hình thức hành hạ thân thể gây ra cho VTN gồm: tát, bạt tai, cốc vào đầu, phát vào đùi, cấu véo, lắc vai, nhốt giam, xô ngã, đấm đá, nhốt, bắt nhịn ăn...

• Bạo hành tinh thần

Bạo hành về tinh thần bao gồm những hình thức hành hạ uy hiếp về mặt tinh thần như: chửi mắng (dùng các từ thô lỗ, xúc phạm đến nhân phẩm); lăng mạ, xỉ nhục (ví con cái như những con vật hay các hình tượng xấu xa, ghê tởm), đuổi hoặc dọa đuổi ra khỏi nhà, xao lãng, bỏ rơi, không công nhận...

(Ảnh: internet)

• Bạo hành tình dục

Bạo hành tình dục (bạo lực tình dục) là tất cả những hành vi quấy rối, lạm dụng, cưỡng ép vị thành niên để thực hiện bất kỳ hành vi tình dục nào làm tổn hại đến thể chất và tinh thần của vị thành niên bao gồm việc sử dụng các từ ngữ dâm ô, động chạm, sờ mó một cách dâm đãng, ép buộc thực hiện tình dục bằng tay hoặc bằng miệng trên một người khác hoặc tình dục có xâm nhập đường miệng, âm đạo hoặc hậu môn, hoặc bị ép phải chứng kiến các hành vi tình dục hoặc xem các hình ảnh khiêu dâm. Những hành vi này có thể là bị ép buộc, cưỡng ép hoặc thậm chí là có sự đồng thuận của người bị hại nhưng vẫn bị coi là bạo hành vì một trẻ em hoặc vị thành niên có thể chưa có đầy đủ năng lực để đưa ra sự đồng ý thực sự.

3. Hậu quả của bạo hành

- Có thể dẫn đến thương tích, tàn tật, tử vong.

- Các tổn thương về tâm lý: rối loạn hành vi, trầm cảm, lo âu, mất ngủ, tự tử...

- Rối loạn chức năng tình dục: lãnh cảm...

- Bỏ học, bỏ việc, xa lánh mọi người.

- Tâm lý trả thù, bất cần, thậm chí có thể khiến VTN đã bị xâm hại nay lại trở thành kẻ đi xâm hại.

- Các hậu quả về sức khỏe sinh sản: có thai ngoài ý muốn và các hệ lụy của nó như: phá thai không an toàn, làm mẹ ở tuổi VTN;, nhiễm các bệnh lây qua đường tình dục, nhiễm HIV/AIDS, viêm nhiễm phụ khoa...

4. Nguyên nhân của bạo hành vị thành niên:

4.1. Vị thành niên là nạn nhân của bạo hành:

- Hoàn cảnh kinh tế quá khó khăn.

- Sống trong gia đình có những yếu tố nguy cơ như: sử dụng ma tuý, tệ nạn xã hội (mua bán dâm, kiếm tiền bất hợp pháp...), gia đình thường xuyên bất hoà, xung đột...

- VTN lang thang, sống xa gia đình, bị bỏ rơi, mồ côi...

- VTN bị tàn tật, tâm thần.

- VTN sống trong tù, trường giáo dưỡng.

- VTN đồng tính luyến ái (do bị kỳ thị, do mặc cảm...)

4.2. Vị thành niên là người gây ra bạo hành:

- Sự thay đổi về tâm sinh lý ở tuổi vị thành niên nếu không được sự hướng dẫn và hỗ trợ kịp thời sẽ có thể dẫn đến những hành vi liên quan đến việc bị bạo hành hoặc đi bạo hành người khác.

- Ảnh hưởng của những nguồn thông tin không lành mạnh

- Hậu quả của bạo hành gia đình

- Lạm dụng các chất gây nghiện

- Phản ứng tiêu cực trước những điều xảy ra trong cuộc sống

- Để chứng tỏ mình với bạn bè, để đua đòi...

- Tổ chức bán dâm/buôn bán tình dục để kiếm tiền.

5. Các dấu hiệu giúp phát hiện bạo hành tình dục ở vị thành niên:

5.1. Các dấu hiệu thực thể:

- Các vết thâm tím, chảy máu, sưng đau, đặc biệt có liên quan đến bộ phận sinh dục

- Đi lại, ngồi đứng khó khăn, quần áo rách, bẩn, có dính máu

- Ra máu, dịch âm đạo hoặc dương vật

- Đau bụng, đau vùng hạ vị

- Nhiễm khuẩn tiết niệu tái diễn, có thể đại tiểu tiện không tự chủ

- Có các dấu hiệu nhiễm bệnh lây qua đường tình dục: u nhú, sùi mào gà, Herpes..

- Có thai

5.2. Các dấu hiệu hành vi và tinh thần:

- Rối loạn tinh thần, cảm giác tự ti

- Lo lắng, sợ sệt, xa lánh, trốn chạy.

- Trầm cảm, mặc cảm tội lỗi, hổ thẹn, có biểu hiện dọa tự tử, tự tử

- Mất ngủ, không ăn, ăn không ngon

- Lạm dụng chất gây nghiện

- Rối loạn về tình dục, sợ hãi, ghê tởm các hành vi tình dục, không có khả năng phân biệt giữa các hành vi tình cảm và tình dục

- Có hoạt động tình dục sớm

- Có thể có hành vi xâm hại, lạm dụng người khác

6. Bạn có thể làm gì khi bị bạo hành thể xác và bạo hành tình dục?

- Kể với người đáng tin cậy về những điều đã xảy ra để nhận được sự cảm thông.

- Nếu bạn bị thương, hãy tới phòng khám hoặc bệnh viện để điều trị càng sớm càng tốt. Ở đó, bạn cũng sẽ được kiểm tra để chắc chắn rằng bạn không bị nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục sau khi bị bạo hành tình dục.

- Nếu bạn là nữ, lo sợ có thai sau khi bị cưỡng hiếp, tại phòng khám/bệnh viện nơi bạn đến, ở đó bạn được hướng dẫn có thể dùng thuốc tránh thai khẩn cấp để phòng ngừa có thai.

- Tìm kiếm dịch vụ tư vấn: các trung tâm tư vấn để có thể giúp bạn cũng như giúp liên hệ với các cơ quan pháp luật nếu bạn quyết định sẽ thông báo về trường hợp của bạn cho cơ quan công an hoặc các nhà chức tránh khác.

7. Ngăn ngừa bạo hành đối với vị thành niên

Bạo hành là hành vi vi phạm nhân quyền và pháp luật, có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần người bị hại. Bất cứ ai cũng có thể bị bạo hành, nhưng phổ biến là phụ nữ, trẻ em, vị thành niên, người khuyết tật. Do đó, việc giáo dục giới tính, kỹ năng, quy tắc an toàn rất quan trọng, nhất là đối với trẻ vị thành niên. Trẻ vị thành niên cần biết được sự thay đổi của cơ thể, thay đổi về tâm sinh lý ở tuổi dậy thì, hiểu về tác động của bia rượu, chất kích thích đối với tình dục, từ đó tránh xa các tệ nạn. Đồng thời cần nhận biết được thế nào là áp lực và bạo lực trong một mối quan hệ, biết cách đàm phán và từ chối trong một cuộc giao tiếp.

8. Phụ nữ có thể làm gì để tránh bị bạo hành?

Mặc dù không phải lúc nào cũng có thể phòng hay tránh được bạo hành, nhưng nếu bạn sống trong một môi trường có nguy cơ xảy ra bạo hành, sẽ rất hữu ích nếu bạn biết cách làm thế nào để hạn chế tối đa rủi ro nếu gặp phải tình huống bị bao hành. Đối với vị thành niên cần có sự trợ giúp của người thân tin tưởng. Sau đây là một số gợi ý để phòng tránh bạo hành chung mọi đối tượng, nhất là phụ nữ (không chỉ ở vị thành niên):

8.1. Hạn chế rủi ro cho những dạng bạo hành có thể xảy ra tại nhà:

- Nếu không thể tránh khỏi các cuộc cãi vã, cố gắng để những cuộc cãi vã ấy xảy ra trong một căn phòng hay một nơi mà bạn có thể dễ dàng thoát ra được. Tránh xa những căn phòng có vũ khí (như nhà bếp là nơi có dao...)

- Xác định một hay vài hàng xóm mà bạn có thể nói chuyện về tình trạng bị bạo hành của bạn và yêu cầu giúp đỡ nếu họ nghe thấy những tiếng kêu la trong nhà bạn.

- Nghĩ ra những mật khẩu để cho những người trong gia đình bạn hay hàng xóm biết bạn đang cần họ giúp đỡ khẩn cấp hoặc muốn họ gọi cảnh sát.

- Nói cho các con của bạn biết chúng cần phải làm gì (ví dụ: gọi các số điện thoại khẩn cấp) trong trường hợp xảy ra bạo hành. Thực hành kế hoạch chạy trốn với chúng.

- Nhớ các số điện thoại của các tổ chức cứu giúp, bao gồm các đường dây nóng cứu trợ bạo hành gia đình và số của cảnh sát.

- Nghĩ xem bạn sẽ đi đâu nếu bạn phải ra khỏi nhà và vạch ra kế hoạch để tới đó mặc dù bạn nghĩ rằng bạn sẽ không cần phải bỏ nhà ra đi. Nếu có thể, hãy chọn nơi mà kẻ lạm dụng không biết (ví dụ: nhà một người bạn mà anh ta không biết).

- Hãy thực hành cách thoát ra khỏi nhà một cách an toàn. Chọn lựa xem cửa ra vào, cửa sổ nào hay cầu thang nào là an toàn nhất.

- Hãy đóng gói hành lý sẵn sàng, trong đó có cả chìa khoá nhà dự trữ, tiền, các giấy tờ quan trọng và quần áo. Để túi hành lý đó ở nhà họ hàng hoặc bạn bè để đề phòng trường hợp bạn phải ra khỏi nhà một cách vội vàng.

Hãy sử dụng bản năng và sự xét đoán của bạn. Trong tình thế nguy hiểm, hãy xác định xem điều gì có thể làm anh ta bình tĩnh trở lại. Bạn có quyền bảo vệ bản thân và các con của bạn.

(Tranh vẽ của em Ngọc Khánh, lớp 7A1, trường THCS Khánh An, huyện An Phú, tỉnh An Giang)

8.2. Hạn chế nguy cơ bị bạo hành ở bên ngoài

- Cố gắng tránh ở một mình tại những nơi bạn có thể bị lạm dụng hoặc bị ép buộc quan hệ tình dục.

- Nếu bạn bắt đầu cảm thấy không an toàn trong một tình huống nào đó và sợ rằng sẽ bị lạm dụng, hãy cố gắng thoát ra khỏi chỗ đó.

- Nhiều kẻ lạm dụng thường nghĩ rằng nạn nhân của mình đang không được giúp đỡ, do đó việc chống cự tức thì bằng cách kêu to lên có thể làm anh ta bối rối và bạn có thể có cơ hội trốn thoát.

- Luôn giữ tiền trong người để bạn có thể sử dụng các phương tiện công cộng để thoát khỏi nơi bạn gặp nguy hiểm.

- Nhớ các số điện thhoại của các tổ chức cứu giúp, bao gồm các đường dây nóng cứu trợ bạo hành và số của cảnh sát.

- Nếu bạn thường xuyên phải ở trong một môi trường dễ bị lạm dụng, hãy học các kỹ năng tự vệ.

9. Lầm tưởng và thực tế:

Xem thêm: Cần làm gì khi bị bạo lực tình dục? 

TSBT tổng hợp 

Nguồn: Tài liệu hướng dẫn chăm sóc sức khỏe sinh sản – Bộ Y tế; tudu.com.vn