TỔNG QUAN VỀ BỆNH LÂY NHIỄM VIRUS HERPES SIMPLEX TYPE 2 Thứ Hai, 11/12/2023, 00:00

1. Nguyên nhân bị herpes simplex type 2 và triệu chứng nhận diện

Herpes simplex type 2 là một trong 2 type thuộc nhóm virus Herpes simplex (HSV) gây bệnh đường tình dục. Nếu như type 1 chủ yếu gây mụn rộp ở vùng môi và miệng thì HSV-2 lại gây nên mụn rộp hoặc vết loét ở hậu môn hoặc bộ phận sinh dục.

Cụ thể nguyên nhân dẫn đến bệnh lý này như sau:

Herpes simplex type 2 là bệnh lây đường tình dục do 1 loại virus thuộc nhóm HSV gây ra

1.1. Tại sao bị nhiễm herpes simplex type 2?

Virus herpes simplex type 2 chủ yếu lây truyền qua sinh hoạt tình dục. Tính ổn định bên ngoài cơ thể của virus này thấp nên nó chỉ duy trì được khả năng lây nhiễm trong nhiều ngày ở các bề mặt ẩm ướt. Vì thế, yếu tố nguy cơ lây nhiễm bệnh chủ yếu xảy ra khi tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết của người mang virus HSV-2, chủ yếu trong khi quan hệ tình dục. 

Virus ưu tiên ảnh hưởng đến các vùng niêm mạc và da nên sau khi xâm nhập vào tế bào biểu mô chúng sẽ nhân lên nhanh chóng trong 10 - 14 ngày rồi khu trú trong vỏ quanh trục dây thần kinh cảm giác của dây thần kinh sinh ba, thắt lưng, cổ hoặc hạch tự trị. Tại đây, sự nhân lên của chúng bị hệ miễn dịch kiểm soát nên sẽ chuyển sang trạng thái không hoạt động chờ thời điểm gặp điều kiện kích hoạt tái diễn. 

Các phương thức lây truyền herpes simplex type 2 ngoài quan hệ tình dục, hầu như không đáng kể. Ngay cả trường hợp nhiễm HSV-2 ở thai phụ cũng có thể dẫn đến lây truyền cho thai nhi trong cuộc đẻ do tiếp xúc với mầm bệnh khi trẻ đi qua đường sinh dục của mẹ và khiến trẻ sinh ra bị nhiễm HSV bẩm sinh.

1.2. Các giai đoạn gây bệnh của virus herpes simplex type 2

Herpes simplex type 2 ủ bệnh khoảng 2 - 20 ngày (thường là 3 - 5 ngày) sau đó mới có triệu chứng, thậm chí có trường hợp mắc bệnh nhiều năm liền mới có triệu chứng đầu tiên. Bệnh trải qua 2 giai đoạn:

- Giai đoạn sơ nhiễm: virus lây qua đường tình dục, khiến người bệnh bị đau rát ở vùng sinh dục, sốt, nổi các chùm hạt chứa nước bên trong, khi vỡ ra sẽ để lại vết loét tròn và khỏi sau 2 - 6 tuần.

- Giai đoạn tái phát: sau giai đoạn đầu nhiễm bệnh, virus không bị tiêu diệt hoàn toàn mà sống ẩn trong hạch thần kinh, chờ khi hệ miễn dịch suy giảm để tái bùng phát. Đầu tiên người bệnh có cảm giác nóng bỏng, ngứa ở một vùng da sau đó mụn nước nổi lên trong khoảng 1 tuần rồi tự biến mất.

Bệnh herpes simplex type 2 chủ yếu gây tổn thương ở niêm mạc và da với đặc trưng là mụn nước thành cụm hoặc mảng

1.3. Triệu chứng của bệnh herpes simplex type 2

- Đặc điểm tổn thương: đau, ngứa ở một vùng da nhất định quanh bộ phận sinh dục sau đó nổi vết phồng rộp đơn lẻ hoặc thành cụm, người bệnh cảm thấy vùng này bị bỏng rát rất khó chịu, đau đớn khi đi tiểu. Vết phồng rộp dạng mụn nước sẽ vỡ trong vài ngày rồi hợp lại thành các vùng da bị viêm nhiễm, sưng tấy rồi tự bong tróc vảy.

- Vị trí tổn thương: 

+ Nam giới: bao quy đầu, quy đầu, thân dương vật . 

+ Nữ giới: âm vật, âm hộ, lỗ âm đạo, cổ tử cung.

- Triệu chứng toàn thân: khó chịu, mệt mỏi, sốt, nổi và sưng hạch bạch huyết ở háng. 

2. Mức độ nguy hiểm của herpes simplex type 2

Người bị nhiễm herpes simplex type 2 có nguy cơ bị nhiễm HIV cao gấp 3 lần người bình thường. Với người bị nhiễm HIV thì nhiễm herpes simplex type 2 cũng là bệnh lý nhiễm trùng rất phổ biến.

Với những người bị suy giảm miễn dịch thì triệu chứng của bệnh herpes simplex type 2 cũng trở nên nghiêm trọng hơn và tần suất tái phát cũng nhiều hơn.

Trẻ sơ sinh có mẹ bị nhiễm HSV-2 có nguy cơ bị nhiễm trùng nghiêm trọng, thậm chí còn bị khuyết tật trí tuệ và nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương nếu trẻ bị lây nhiễm bệnh qua sinh đường âm đạo. Vì thế, thai phụ mắc bệnh herpes simplex type 2 khi mang thai gần đủ tháng thường được khuyến cáo mổ lấy thai.

3. Chẩn đoán và điều trị bệnh herpes simplex type 2

3.1. Chẩn đoán

- Chẩn đoán chủ yếu dựa vào lâm sàng vì thông thường bệnh có triệu chứng rõ. Tuy nhiên, việc xác định bệnh ở những người không triệu chứng phải dựa vào xét nghiệm.

- Các xét nghiệm HSV thường được chỉ định :

+ HSV miễn dịch tự động (IgM, igG).

+ HSV Real-time PCR.

+ Nuôi cấy HSV.

Xét nghiệm HSV qua mẫu máu giúp tìm ra kháng thể của virus HSV-2 để có căn cứ chẩn đoán và điều trị bệnh

3.2. Điều trị

- Điều trị tại chỗ

Người bệnh dùng các loại dung dịch sát khuẩn hoặc kem bôi chứa thành phần kháng virus Acyclovir từ khi xuất hiện mụn nước. Nếu dùng kem bôi Acyclovir thì cần dùng liên tục 7 ngày với liều 4 - 5 lần/ngày, mỗi lần cách nhau 3 giờ. Thuốc chỉ phát huy tác dụng cao nhất khi được bôi từ sớm và bệnh còn nhẹ.

- Điều trị toàn thân

Để điều trị toàn thân bác sĩ thường sử dụng thuốc kháng virus như Acyclovir, Valacyclovir, Famciclovir,... đường uống nhưng chủ yếu chỉ có hiệu quả với trường hợp bị nhiễm herpes simplex type 2 nguyên phát. Liều lượng dùng thuốc cụ thể như sau:

+ Acyclovir 400mg: 3 viên/ngày/3 lần hoặc liều Acyclovir 200mg: 5 viên/ ngày/5 lần. Thuốc cần dùng liên tục trong 7 - 10 ngày để đạt hiệu quả giảm đau, giảm tính chất nghiêm trọng của triệu chứng bệnh và giảm tần suất cũng như độ nghiêm trọng khi tái phát bệnh.

+ Valacyclovir 1g: 2 lần/ngày dùng liên tục 7 - 10 ngày để đạt hiệu quả nhanh lành vết loét, giảm đau.

+ Famciclovir 250mg: 3 lần/ngày dùng liên tục 5 - 10 ngày để đạt hiệu quả nhanh lành thường tổn, ngừa sự phát triển của triệu chứng, cần thận trọng khi đối tượng dùng thuốc là bệnh nhân suy thận.

Những trường hợp bị herpes simplex type 2 tái phát cần dùng thuốc ngay khi phát hiện triệu chứng để ngăn chặn mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và rút ngắn thời gian mắc bệnh. Để điều trị dự phòng tái phát HSV:

- Acyclovir: 800mg 3 lần/ngày trong 2 ngày.

- Famciclovir: 1000mg 2 lần 1 ngày duy nhất.

- Valacyclovir: 500mg 2 lần/ngày trong 3 ngày.

Thực tế hiện nay vẫn chưa có thuốc đặc trị herpes simplex type 2 nên mọi biện pháp điều trị đang được áp dụng chủ yếu vẫn nhằm hỗ trợ giảm triệu chứng, giảm nguy cơ lây lan bệnh. Ngay khi nghi ngờ lây nhiễm hay có triệu chứng bệnh, tốt nhất nên đến khám chuyên khoa da liễu để việc điều trị bệnh trở nên dễ dàng, tránh được những hệ lụy suy giảm chất lượng cuộc sống do các triệu chứng nghiêm trọng của bệnh gây ra.

Theo Medlatec