Nang sinh lý buồng trứng là gì? Thứ Tư, 23/08/2023, 00:00

Nang sinh lý buồng trứng hay còn gọi là nang cơ năng buồng trứng (Functional Ovarian Cyst) là loại nang lành tính, xuất hiện và tiến triển trên bề mặt buồng trứng trong và sau giai đoạn rụng trứng. Thông thường, nang sinh lý buồng trứng sẽ biến mất sau 1 hoặc vài chu kỳ kinh. Nhiều chị em thắc mắc nang sinh lý buồng trứng phải là gì? Theo đó, cấu trúc nang này phát triển trên buồng trứng bên phải của phụ nữ và đa phần không ảnh hưởng đến sức khỏe.

Theo các bác sĩ, hiện nay nang sinh lý buồng trứng bao gồm 3 loại như sau:

• Nang bọc noãn: Bản chất là một nang noãn đã trưởng thành, tuy nhiên lại không vỡ, trứng cũng không rụng mà vẫn tiếp tục phát triển, kích thước có thể lên đến 8cm và chị em sẽ có hiện tượng chậm kinh;
• Nang hoàng thể: Khi hoàng thể tiếp tục phát triển bình thường sau phóng noãn, đôi khi sẽ tạo ra một nang có lớp vỏ mỏng chứa đầy dịch bên trong. Nang hoàng thể có thể làm chị em có cảm giác đau, đôi khi kèm theo tình trạng xuất huyết trong nang hoặc ngoài nang;
• Nang hoàng tuyến: Loại nang sinh lý buồng trứng này thường gặp ở chị em bị thai trứng hoặc bệnh nhân ung thư nguyên bào nuôi...

Đa số trường hợp chỉ có nang sinh lý buồng trứng ở một bên, phải hoặc trái và rất hiếm khi tồn tại nang sinh lý ở cả 2 bên buồng trứng. Theo bác sĩ chuyên khoa, nang sinh lý buồng trứng có thể biến mất sau 2-3 tháng mà không cần can thiệp đặc biệt, trừ những chị em bị đau hoặc xuất huyết. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn thì chị em cũng không nên chủ quan mà hãy đến gặp bác sĩ khi có những triệu chứng phụ khoa bất thường.

Nang sinh lý buồng trứng phát triển là do những thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt. Thông thường, buồng trứng sẽ giải phóng trứng (sự rụng trứng) để đi vào ống dẫn trứng và thụ tinh khi gặp tinh trùng. Như vậy, ở điều kiện thông thường mỗi trứng trưởng thành đều sẽ hình thành một nang trứng. Bên trong cấu trúc này sẽ chứa chất lỏng với nhiệm vụ bảo vệ trứng, còn phần noãn bên ngoài sẽ phát triển và vỡ ngay sau khi trứng rụng. Trong trường hợp nang noãn đã trưởng thành nhưng không vỡ, không giải phóng trứng hoặc sau khi trứng rụng nhưng mà nang không thoái triển sẽ tạo thành nang sinh lý buồng trứng.

Những đối tượng sau đây có nguy cơ cao xuất hiện nang sinh lý buồng trứng:

• Tiền sử gia đình có người bị nang sinh lý buồng trứng;
• Tiền sử cá nhân từng bị nang sinh lý buồng trứng sẽ rất dễ tái phát;
• Phụ nữ sử dụng Clomiphene (như Clomid hoặc Serophene), có tác dụng cản trở việc phóng noãn và khiến nội tiết tố rối loạn;
• Sử dụng biện pháp tránh thai có Progestin liều thấp như thuốc tránh thai uống, vòng tránh thai hay que cấy tránh thai...

Hầu hết nang sinh lý buồng trứng không biểu hiện triệu chứng, và cũng tự biến mất sau 2-3 tháng mà không cần can thiệp điều trị. Do đó nang sinh lý buồng trứng thường phát hiện tình cờ thông qua khám sức khỏe định kỳ hoặc thăm khám các bệnh lý phụ khoa khác.

Một số nang sinh lý buồng trứng kích thước lớn có thể gây ra các triệu chứng như sau:

• Cảm giác đầy hoặc nặng bụng dưới;
• Cảm giác đau tức vùng chậu, đôi khi đau âm ỉ hoặc đau nhói ở vị trí tồn tại nang;
• Chu kỳ kinh nguyệt thất thường;
• Số lần đi tiểu trong ngày tăng lên.

Đặc biệt, một số bệnh nhân có thể xuất hiện những triệu chứng nặng nề khi nang sinh lý buồng trứng tăng kích thước, bị xoắn, vỡ gây xuất huyết. Do đó, chị em cần đến ngay bệnh viện để được hỗ trợ khi có các triệu chứng sau:

• Đau ngột ngột, dữ dội vùng bụng dưới hoặc vùng chậu;
• Buồn nôn, nôn ói dữ dội;
• Chóng mặt, cảm giác yếu ớt;
• Xuất huyết âm đạo bất thường.

Nang sinh lý buồng trứng bản chất lành tính, ít gây nguy hiểm, chị em vẫn có chu kỳ kinh nguyệt và khả năng mang thai như người bình thường. Tuy nhiên, một số ít bệnh nhân gặp các biến chứng của nang sinh lý buồng trứng và đối mặt những vấn đề sức khỏe như sau:

• Xoắn nang sinh lý buồng trứng: Đối với các nang có cuống dài, khi chị em di chuyển hoặc vận động mạnh thì dễ bị xoắn và dẫn đến tắc mạch máu nuôi buồng trứng;
• Vỡ nang sinh lý buồng trứng: Khi áp lực bên trong nang quá lớn có thể dẫn đến vỡ. Khi đó, chị em sẽ bị đau bụng dữ dội, liên tục, một và trường hợp gây chảy máu trong ổ bụng, dẫn đến choáng và ngất xỉu. Đặc biệt nguy cơ nhiễm trùng sẽ tăng lên và khi không điều trị kịp thời có thể đe dọa tính mạng;
• Chèn ép tạng trong tiểu khung: Đây là biến chứng muộn khi các nang sinh lý buồng trứng đã phát triển quá lớn và chèn ép các cơ quan xung quanh. Nang sinh lý buồng trứng chèn ép bàng quang sẽ gây tiểu buốt, tiểu khó, chèn ép trực tràng gây táo bón, chèn ép niệu quản sẽ gây ứ nước thận và nguy hiểm hơn là chèn ép tĩnh mạch chủ dưới sẽ dẫn đến hình thành tuần hoàn bàng hệ, phù chân và cổ trướng;
• Trường hợp nang sinh lý buồng trứng tồn tại khi mang thai, nếu kích thước quá to sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như vỡ nang, chèn ép thai nhi, sảy thai, sinh non...

Một câu hỏi được nhiều chị em đặt ra là nang sinh lý buồng trứng có thể thụ thai và mang thai được không? Theo các chuyên gia, nang sinh lý buồng trứng thường chỉ xuất hiện ở một trong hai buồng trứng (rất ít khi xuất hiện ở cả 2 bên), hầu hết là lành tính và vì vậy sẽ không ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ.

Với những trường hợp có nang sinh lý buồng trứng ở cả 2 bên, đã mổ bóc tách khối u và khôi phục sức khỏe buồng trứng như bình thường thì chị em vẫn có khả năng thụ thai nhưng tỷ lệ mang thai sẽ thấp hơn so với bình thường.

Với những trường hợp nang sinh lý buồng trứng tiến triển nang hóa và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thì bắt buộc phải cắt bỏ toàn bộ 2 bên buồng trứng, điều này khiến chị em mất đi khả năng sinh sản. Tuy nhiên, với sự tiến bộ của y học hiện nay với các trang thiết bị tối tân thì chị em vẫn còn khả năng mang thai nhờ vào phương pháp thụ tinh ống nghiệm.

Theo các chuyên gia, nang sinh lý buồng trứng đa phần không cần điều trị vì chúng sẽ tự biến mất sau một vài chu kỳ kinh nguyệt. Hầu hết bệnh nhân được bác sĩ yêu cầu theo dõi sự phát triển của khối nang thông qua siêu âm định kỳ sau khi hành kinh.

Một số bệnh nhân nang sinh lý buồng trứng có thể được bác sĩ chỉ định điều trị bằng phương pháp nội khoa, tuy nhiên khi xảy ra các biến chứng nguy hiểm thì phải can thiệp xử trí ngay lập tức.

5.1. Điều trị nội khoa nang sinh lý buồng trứng

Bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân theo dõi quá trình phát triển của nang sinh lý buồng trứng trong khoảng 1-2 tháng. Sau thời gian đó, nếu kích thước không giảm và bắt đầu xuất hiện triệu chứng thì được bác sĩ chỉ định sử dụng một số loại thuốc như sau:

• Thuốc giảm đau: Nhằm điều trị giảm các cơn đau do khối nang chèn ép các cơ quan xung quanh;
• Thuốc tránh thai: Nhằm ức chế quá trình rụng trứng, qua đó giảm nguy cơ hình thành nang sinh lý buồng trứng mới cũng như hạn chế sự gia tăng kích thước u nang cũ;
• Lưu ý, chị em cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được chỉ định với liều lượng phù hợp. Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc khi chưa có hướng dẫn của bác sĩ.

5.2. Phẫu thuật điều trị nang sinh lý buồng trứng

Những trường hợp nang sinh lý buồng trứng gây đau và không đáp ứng với điều trị nội khoa sẽ được bác sĩ cân nhắc phẫu thuật để cắt bỏ nang, bao gồm:

• Phẫu thuật nội soi: Được tin dùng nhiều nhất trong phẫu thuật cắt nang sinh lý buồng trứng với ưu điểm ít gây đau, thời gian nằm viện ngắn và hồi phục nhanh. Phương pháp nội soi được chỉ định cho bệnh nhân có nang không quá to, không quá dính, không nghi ngờ ác tính;
• Phẫu thuật mổ hở: Những chị em có yếu tố nguy cơ cao, kích thước nang sinh lý buồng trứng quá lớn và có hình dạng bất thường sẽ được bác sĩ chỉ định phẫu thuật mổ hở để quan sát rõ khối u và xử trí kịp thời nếu là u ác. Tuy nhiên, phương pháp mổ hở có nhược điểm là cần thời gian hồi phục dài hơn, đồng thời người bệnh cần nhập viện trước và sau khi phẫu thuật để thuận tiện cho việc theo dõi và kiểm tra.

Nang sinh lý buồng trứng là loại nang lành tính, ít gây triệu chứng và không quá nguy hiểm, ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt. Nếu có triệu chứng của căn bệnh này thì bạn nên đến có sở y tế để thăm khám và có những chỉ định tiếp theo.

Theo Vinmec