Bắt bệnh cho nguyệt san Thứ Hai, 30/11/-0001, 00:00

1. Nguyệt san và ý nghĩa của nó

Nguyệt san hay còn gọi là kinh nguyệt là hiện tượng chảy máu từ buồng tử cung ra ngoài theo đường âm đạo do sự thay đổi của hóc môn (hay nội tiết tố) sinh dục nữ của buồng trứng. Sự chảy máu này mang tính chất chu kỳ, lặp lại nên được gọi là chu kỳ kinh nguyệt.

Kinh nguyệt là dấu hiệu quan trọng biểu hiện dậy thì ở bạn gái. Nó biểu hiện sự trưởng thành và bắt đầu hoạt động của buồng trứng. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc bạn gái bắt đầu có khả năng có thai (thực chất khả năng có thai đến sớm hơn lần hành kinh đầu tiên khoảng 14 ngày, bởi hiện tượng rụng trứng thường diễn ra trước khi có kinh 14 ngày). Tuy nhiên, kinh nguyệt không đồng nhất với khả năng có thai, nghĩa là không phải cứ có kinh là sẽ có thể mang thai và sinh con bởi khả năng mang thai và sinh con của bạn gái còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố quan trọng khác (ví dụ như cấu trúc và chức năng bình thường của hệ thống cơ quan sinh sản…). Kinh nguyệt chỉ thể hiện phần nào “sự khỏe mạnh” của hoạt động rụng trứng cũng như cấu trúc bình thường về mặt giải phẫu và tế bào học của tử cung, sự tiếp nhận nội tiết tố do buồng trứng tiết ra của tử cung (điều khiển hoạt động của lớp niêm mạc tử cung). Ngoài ra kinh nguyệt còn chịu sự chi phối của hoạt động nội tiết khác của cơ thể (nên có những thời gian không có hiện tượng rụng trứng nhưng vẫn có kinh nguyệt) và các yếu tố khác như tình trạng sức khỏe nói chung, trạng thái tâm lý, thời tiết, môi trường sống, chế độ sinh hoạt…

2. Các chỉ số cần soi xét

Nhắc đến nguyệt san tức là nhắc đến độ dài của chu kỳ kinh nguyệt, số ngày có kinh, số lượng máu kinh, màu sắc, tính chất của máu kinh

Độ dài của chu kỳ kinh nguyệt được tính từ ngày đầu tiên có kinh của lần này đến ngày đầu tiên có kinh của lần kế tiếp. Độ dài này có thể dao động từ 21-35 ngày, tùy theo từng bạn gái. Số ngày ra máu kinh dao động từ 3-7 ngày, với lượng máu kinh mỗi kỳ khoảng 200ml (trung bình 3-4 giờ thấm ướt một chiếc băng vệ sinh có độ dày trung bình trong vài ngày ra máu nhiều).

Một số bạn gái phát hoảng khi thấy máu kinh có màu sậm hay có lẫn các cục nhầy. Bởi máu kinh có thành phần là máu, dịch và các mảnh niêm mạc nên có thể không có sắc hồng (đỏ) tươi như máu, cũng không đông như máu và có thể có lẫn dịch, cục nhầy sẫm màu. Điều này là hoàn toàn bình thường. Chỉ khi máu kinh có mùi hôi, tanh, khó ngửi, màu sắc thâm đen… thì mới gợi báo tình trạng viêm nhiễm ở niêm mạc tử cung hoặc viêm nhiễm vùng kín… Việc quan sát màu sắc, tính chất của máu kinh cần được thực hiện ngay khi máu kinh vừa thoát ra ngoài âm đạo, mới xuất hiện trên băng vệ sinh, bởi không khí có thể làm thay đổi tính chất, màu sắc của máu kinh. 

3. Những dấu hiệu cho thấy nguyệt san bị “rối loạn’

Rối loạn kinh nguyệt không phải là một loại bệnh mà là triệu chứng biểu hiện của nhiều loại bệnh, chỉ những bất thường của kinh nguyệt về chu kỳ kinh, thời gian hành kinh, lượng máu kinh… Như vậy nguyệt san bị “rối loạn” khi không đảm bảo các chỉ số bình thường nói trên. Cụ thể có các dạng rối loạn kinh nguyệt sau đây:

4. Rối loạn kinh nguyệt do đâu?

Ở tuổi dậy thì kinh nguyệt có thể không đều, khi dài, khi ngắn, khi mau, khi thưa, thậm chí là rong kinh, vô kinh. Nguyên nhân là do vòng kinh không có hiện tượng rụng trứng do sự điều chỉnh nội tiết của vỏ não xuống buồng trứng hay do hoạt động của chính buồng trứng chưa ổn định, chưa hoàn chỉnh. Bởi vậy rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì thường không đáng lo ngại. Ở lứa tuổi mãn kinh cũng tương tự như vậy.

Tuy nhiên, ở lứa tuổi trưởng thành, thời điểm cần duy trì khả năng sinh đẻ nếu kinh nguyệt bị rối loạn thì cần có sự quan tâm đúng mực. Những lý do sau có thể gây ra tình trạng rối loạn kinh nguyệt ở tuổi trưởng thành:

5. Làm gì khi nguyệt san bị rối loạn?

Vì rối loạn kinh nguyệt không phải là một bệnh cụ thể nên không có thuốc đặc trị. Tùy thuộc vào loại rối loạn kinh nguyệt, nguyên nhân gây ra tình trạng rối loạn kinh nguyệt, ảnh hưởng của rối loạn kinh nguyệt đến sức khỏe và các hoạt động sống cũng như nhu cầu mang thai và sinh con của bạn gái mà bác sỹ quyết định thời điểm điều trị và hướng điều trị. Bởi vậy, nếu nhận thấy nguyệt san có vấn đề, hoặc có ảnh hưởng đến sức khỏe, sinh hoạt hàng ngày, có nhu cầu mang thai và sinh con… thì bạn gái cần đến các phòng khám sức khỏe sinh sản hoặc sản phụ khoa để được kiểm tra. Không được tự ý mua thuốc theo “tin đồn” hoặc “mách nhỏ” từ người khác. Nhiều bạn gái nghe đồn rằng thuốc tránh thai hàng ngày, cao ích mẫu, phụ huyết khang… là những thần dược giúp nguyệt san khỏe mạnh (kinh nguyệt đều đặn, ổn định…) nên lao vào sử dụng. Tuy nhiên, các loại thuốc này có thể chỉ giúp tạo ra chu kỳ kinh nguyệt đều đặn ổn định phụ thuộc vào thuốc chứ không giải quyết tận gốc nguyên nhân gây rối loạn kinh nguyệt. Không hiếm trường hợp thuốc không có tác dụng mà còn gây ra những triệu chứng khó chịu khác. Bởi vậy cần nhớ rõ nguyên tắc “Không tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sỹ”.

Khi khám và điều trị rối loạn kinh nguyệt, bác sỹ thường yêu cầu bạn gái khám phụ khoa (xem có viêm nhiễm ở cơ quan sinh sản hay không), làm xét nghiệm nội tiết, siêu âm tử cung, buồng trứng, phần phụ, theo dõi hiện tượng rụng trứng, sự phát triển/ thay đổi của niêm mạc tử cung trong mỗi chu kỳ kinh… Bạn gái có thể bắt đầu đi khám sau khi sạch kinh 1-2 ngày và có thể phải tái khám nhiều lần theo yêu cầu của bác sỹ.

Bên cạnh đó cũng phải thừa nhận rằng việc tìm hiểu nguyên nhân gây rối loạn kinh nguyệt không dễ dàng, bởi vậy có nhiều trường hợp phải điều trị thăm dò, điều trị triệu chứng hoặc thậm chí là “sống chung với lũ”. Bởi vậy cô nàng nguyệt san mới được gán cho biệt danh “đỏng đảnh” quả không sai chút nào.