Sự phối hợp liên ngành trong giảm tác hại phòng lây nhiễm HIV/AIDS Thứ Sáu, 01/07/2005, 16:37

Theo báo cáo của Cục Y tế dự phòng và Phòng chống HIV/AIDS - Bộ Y tế, tính đến hết ngày 31/3/2005, toàn quốc đã thống kê được 93.402 người nhiễm HIV, trong đó có 14.931 người đã chuyển sang giai đoạn AIDS và 8.768 người đã chết Dự báo, đến năm 2010 cả nước sẽ có khoảng 350.970 người nhiễm (tích luỹ), trong đó có 112.227 người ở giai đoạn AIDS và 104.701 người chết.

Trong khi đó, cũng theo báo cáo của Cục Y tế dự phòng và Phòng chống HIV/AIDS tại Hội nghị “Giảm tác hại phòng lây nhiễm HIV/AIDS trong nhóm nguy cơ cao” tổ chức tại Hà Nội vào ngày 14/6/2005 vừa qua, trên cả nước đã có 10 tỉnh/thành có tỷ lệ người nhiễm/ 100.000 dân vượt quá mức 100, riêng tỉnh Quảng Ninh là 606 người nhiễm/ 100.000 dân.

Trước con số người lây nhiễm quá lớn và tỷ lệ lây nhiễm chưa có chiều hướng giảm như hiện nay, đặc biệt, phần lớn người nhiễm lại là thanh niên, những người trong độ tuổi lao động (78,9% thuộc nhóm 20 – 39 tuổi và 8,4% thuộc nhóm 40 – 49 tuổi), chúng ta rất cần một sự phối hợp đồng bộ, sự chung sức đồng lòng của toàn xã hội nhằm hạn chế sự lây lan và tác hại do HIV/AIDS gây ra.
 
Bên cạnh vai trò chủ đạo của Bộ Y tế, trực tiếp là Cục Y tế dự phòng và Phòng chống HIV/AIDS, thì sự tham gia của các cơ quan, đoàn thể như Uỷ ban Các vấn đề Xã hội, HĐND các cấp, Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Tài chính, Uỷ ban Dân số Gia đình và Trẻ em, Mặt trận Tổ quốc, Hội LH Phụ nữ, Hội Chữ Thập đỏ, Đoàn Thanh niên, các phương tiện thông tin đại chúng, các tổ chức quốc tế… cũng rất cần thiết.

Một hệ thống pháp luật hoàn thiện, không chồng chéo, không mâu thuẫn sẽ tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho công tác phòng chống HIV/AIDS. Chương trình giảm tác hại phòng lây nhiễm HIV/AIDS trong nhóm nguy cơ cao với hai nội dung chính là khuyến khích người nghiện sử dụng bơm kim tiêm sạch và 100% sử dụng bao cao su trong quan hệ tình dục đang gặp cản trở không nhỏ bởi quy định của Luật Phòng chống Ma tuý và Mại dâm là một minh chứng cho sự bất cập trong hệ thống luật pháp của nước ta hiện nay. Trong bối cảnh đó, dự thảo Luật phòng chống HIV/AIDS đang trình Quốc hội phê duyệt, dự tính sẽ thông qua vào tháng 10 năm nay, là sự đáp ứng cần thiết trước đỏi hỏi của thực tiễn. Đây cũng là cơ sở pháp lý để ngành tư pháp, kiểm sát và toà án bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người nhiễm, người làm công tác phòng chống HIV/AIDS, người có nguy cơ phơi nhiễm như công an, bác sĩ…

Ngoài việc ban hành các Luật và văn bản quy định pháp lý, Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp, là những cơ quan dân cử, còn có chức năng giám sát việc thực hiện luật của các cơ quan hành pháp; phân bổ nguồn lực (ngân sách, cơ cấu tổ chức…) và giám sát việc tổ chức thực hiện; tiếp xúc, lắng nghe và ghi nhận ý kiến cử tri; thực hiện quyền chất vấn, kiến nghị các cơ quan hành pháp đối với việc thực hiện các chương trình phòng chống lây nhiễm và giảm thiểu tác hại của HIV/AIDS; tổ chức thăm nom người nhiễm và gia đình người nhiễm, giúp xoá bớt mặc cảm, tự ti cho họ, chống lại sự kỳ thị và phân biệt đối xử trong cộng đồng…

Ngành Công an giữ vai trò chủ đạo trong việc phòng, chống tội phạm ma tuý, mại dâm; kết hợp chặt chẽ với ngành Lao động Thương binh và Xã hội và Y tế trong việc chữa bệnh, cải tạo phục hồi nhân phẩm và giáo dục dạy nghề cho người nghiện, người hành nghề mại dâm trong các Trung tâm Chữa bệnh, Giáo dục và Lao động xã hội (thuộc Bộ Lao động Thương binh và Xã hội), phối hợp với chính quyền và các hội đoàn thể ở địa phương giúp họ tái hoà nhập cộng đồng, tìm kiếm việc làm, chống tái nghiện, …

Bộ Tài chính cũng cần khảo sát nhu cầu thực tế để điều chỉnh lại chương trình trợ cấp kinh phí khám chữa bệnh cho bệnh nhân AIDS, vì với mức trợ cấp 10.000/ tháng cho mỗi người tại các Trung tâm Chữa bệnh – Giáo dục – Lao động xã hội như hiện nay là quá ít, trong khi đó, phần lớn những người trong các trung tâm này lại các mắc các bệnh hiểm nghèo do các nhiễm trùng lây qua quan hệ tình dục, AIDS… Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng cần lưu tâm đến các chính sách đãi ngộ cho người làm công tác phòng chống HIV/AIDS có nguy cơ phơi nhiễm cao trong quá trình làm việc như công an, bác sĩ, cán bộ, tình nguyện viên làm công tác cộng đồng (thực tế đã có 2 chiến sĩ công an Hà Nội và 2 chiến sĩ công an Hải Phòng bị tấn công bằng máu có nhiễm HIV)…

Ban Khoa giáo, Ban Tư tưởng văn hoá Trung ương cần làm tốt công tác tham mưu cho Đảng trong việc đề ra các chủ trương, chính sách tác động đến các chương trình phòng chống lây nhiễm và giảm thiểu tác hại liên quan đến HIV/AIDS. Phối hợp với ngành giáo dục đào tạo, văn hoá, mặt trận tổ quốc, các phương tiện thông tin đại chúng trong công tác giáo dục, tuyên truyền kiến thức về phòng chống lây nhiễm và giảm thiểu tác hại của HIV/AIDS; tổ chức các chương trình, phong trào thi đua về bài trừ tệ nạn ma tuý, mại dâm, xây dựng lối sống văn hoá, lành mạnh, tính cộng đồng và nhân văn cao, không kỳ thị xa lánh người nhiễm, giúp đỡ người nhiễm tái hoà nhập cộng đồng…

Uỷ ban Dân số Gia đình và Trẻ em có các chính sách quan tâm và chăm sóc trẻ em mồ côi do cha mẹ mất vì AIDS, trẻ nhiễm HIV; đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các hội đoàn thể, đặc biệt là Hội phụ nữ trong các chương trình truyền thông, giáo dục, chăm sóc người nhiễm tại nhà…

Các tổ chức quốc tế cũng cần thông qua và phối hợp chặt chẽ với chính quyền, các cơ quan, hội đoàn thể ở Việt Nam trong quá trình triển khai các chương trình, dự án. Điều này là đặc biệt quan trọng, nhất là về mặt thủ tục pháp lý khi thành lập dự án, và đội ngũ nhân sự, cộng tác viên, tình nguyện viên (nhấn mạnh yếu tố địa phương để tận dụng lợi thế về văn hoá, tôn giáo, phong tục tập quán, địa lý, địa hình…) trong quá trình triển khai.

Những phân tích trên đây đã cho thấy sự cần thiết của việc phối hợp liên ngành trong công tác phòng, chống lây nhiễm và giảm thiểu tác hại gây ra bởi HIV/AIDS. Các kết quả thu được trong công tác phòng chống HIV/AIDS thời gian qua đã cho thấy vai trò, tác dụng của sự phối hợp này. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần nhìn nhận một thực tế rằng sự phối hợp này là chưa thực sự chặt chẽ, khiến hiệu quả đạt được chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Điều này đã được đa số các đại biểu tham gia Hội nghị “Giảm tác hại phòng lây nhiễm HIV/AIDS trong nhóm nguy cơ cao” tổ chức tại Hà Nội ngày 14/6/2005 vừa qua thừa nhận. Vai trò và sự tham gia của các hội đoàn thể như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, các hội đoàn của học sinh, sinh viên, các hội của người cao tuổi, cựu chiến binh, các tổ chức tôn giáo… chưa được quan tâm đúng mức.

Chúng ta đang kêu gọi toàn xã hội tham gia phòng chống HIV/AIDS, do đó, các ban ngành, điạ phương, các tổ chức, đoàn thể cần xác định ý thức trách nhiệm cùng tham gia với tinh thần tự giác, chủ động, tích cực, sáng tạo và đoàn kết. Lúc đó, chúng ta sẽ có một sức mạnh tập thể vô cùng to lớn, giúp khống chế và tiến tới đầy lùi đại dịch HIV/AIDS.

Sơn Nam