Những thay đổi bước ngoặt khi trẻ dậy thì Thứ Hai, 07/10/2019, 10:00

Giai đoạn trẻ bước vào tuổi dậy thì được xem là một bước ngoặt lớn trong cuộc đời. Về tuổi dậy thì, người ta nói đã khá nhiều nhưng biết đầy đủ về nó thì có thể là chưa đủ. Vậy điều gì đã xảy ra với con cái chúng ta ở tuổi dậy thì?

Không giống như con gái (XX) - độ tuổi dậy thì từ 9-14 tuổi, khoảng thời gian bắt đầu tuổi dậy thì của phái nam (XY) muộn hơn. Có những XX mới 10 tuổi đã bắt đầu “nhổ giò” rồi nhưng cũng có không ít cậu bạn chỉ bắt đầu diện kiến tuổi dậy thì khi học trung học phổ thông, tức là khoảng 15-16 tuổi.

Phe XY sẽ mất khoảng 6 năm để “tạm” hoàn tất quá trình dậy thì của mình. Tại sao gọi là tạm nhỉ? Vì sau khi kết thúc tuổi dậy thì, chiều cao của teen boy sẽ còn phát triển kha khá thêm vài năm nữa.

Cách đây nửa thế kỷ, các nhà khoa học đã tiến hành một thí nghiệm lý thú. Họ tiêm một chất kích thích đặc biệt cho những con nòng nọc để tác động tới quá trình biến đổi từ nòng nọc thành ếch. Đó là chất thyroxin tiết ra từ tuyến giáp trạng. Những con nòng nọc đó đã rất sớm từ giã chiếc đuôi của mình. Chính hoạt động của các tuyến hormon đã dẫn đến sự trưởng thành sinh dục. Nhờ hormon, tuyến sinh dục phát triển nhanh (ở nam giới là tinh hoàn, ở phụ nữ là buồng trứng). Các tuyến sinh dục đó đến lượt nó lại ảnh hưởng rất mạnh tới cơ thể.

Giai đoạn trẻ bước vào tuổi dậy thì được xem là bước ngoặt lớn trong cuộc đời.

Có thể coi đặc điểm tiêu biểu nhất của tuổi dậy thì là sự phát triển “nước rút”. Nó bộc lộ ở hệ cơ. Các cậu trai lúc này có một lượng tế bào cơ rất lớn, vì vậy, các cậu khỏe ra trông thấy. Lớp mỡ dưới da của phần lớn con trai và cả ở một số cô gái hao đi một cách đáng kể. Sự biến đổi này dẫn đến những thay đổi trong cấu trúc cơ thể: con trai cao lên, vai rộng ra, con gái tròn trịa dần, xương chậu rộng ra. Các bộ phận sinh dục cũng có thay đổi: các cô gái thấy vú mình to lên, lông mọc nhanh, 1-2 năm sau thì mọc lông vùng bẹn và nách. Ở một số cô gái cũng có sự biến đổi lớn của cơ quan sinh dục bên trong (âm đạo, tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng phát triển tới mức độ tối đa).

Sự dậy thì ở trẻ trai bắt đầu bằng sự phát triển của tinh hoàn. Không bao lâu sau, các cậu bắt đầu mọc lông và một vài tháng sau, dương vật bắt đầu to lên. Các bộ phận bên trong cũng bắt đầu phát triển, đặc biệt là tinh hoàn. Cũng giống như các cô gái, các chàng trai lúc này cũng bắt đầu mọc lông, sau 2 năm thì bắt đầu mọc râu. Cuối thời kỳ dậy thì, giọng của con trai bị ồ và sâu.

Tâm lý của tuổi dậy thì là một tâm trạng không lấy gì làm dễ chịu. Các bạn trẻ lúc này thường lơ đễnh, thiếu tập trung, kết quả học tập dễ giảm sút. Tâm trạng khá thất thường: đang nóng nảy, phóng túng bỗng trở nên nhút nhát, ủy mị. Tính khí cũng đa dạng: lòng tự tin rất cao, thích làm mọi người ngạc nhiên, nhưng cũng rất dễ buồn vì những lý do ít ai hiểu nổi. Chúng bướng bỉnh ở nhà cũng như ở trường, tỏ ra rất khó dạy dỗ.

Sự phát triển không tương ứng giữa tinh thần và thể chất của thế hệ trẻ ngày nay làm cho tuổi dậy thì phải được tính dài ra. Sự phát triển về thể lực của họ diễn ra sớm hơn, trong khi đó, môi trường xã hội thì ngày càng phức tạp. Lẽ ra trong thế kỷ của thông tin, thế hệ trẻ ngày nay phải trưởng thành sớm hơn về tính cách. Nhưng dường như điều kiện xã hội càng phát triển thì lại càng thủ tiêu mất sự chín chắn của cá tính với tư cách là một quá trình vận động tự thân. Trước kia, người ở tuổi dậy thì hay bị đau đầu, thiếu máu, mất ngủ. Ngày nay, hiện tượng đó mất dần.

Nói chung, người ở tuổi dậy thì ít tính kiên nhẫn, hay sốt ruột, thích trở thành người lớn. Họ có đủ khả năng hoạt động tình dục nhưng về mặt tâm lý tình dục thì vẫn còn non nớt. Vì vậy, người ở tuổi này thường hay bối rối.

Vì đây là một thời kỳ phát triển phức tạp nên cha mẹ cần phải tôn trọng nhịp độ sinh học tự nhiên trong sự phát triển của con cái. Dậy thì không phải là bệnh tật, nhưng không phải là thời kỳ mà con người ta được phép làm mọi chuyện. Đây là thời kỳ mà các chàng trai, cô gái cần phải học cách giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, tập làm chủ mọi hành vi, ngôn ngữ của mình, phải biết tự kiểm tra tâm trạng của mình lẫn bản năng tình dục của mình. Trước khi có dấu hiệu của tuổi dậy thì, họ cần biết trước cái gì sẽ diễn ra trong cơ thể của mình, nó sẽ biểu hiện ra sao trên cơ thể và trong tâm lý.

BS. Đặng Lan/suckhoedoisong