Làm thế nào để nói chuyện với con tuổi teen? Thứ Năm, 10/04/2025, 00:00

Các hormone thúc đẩy tuổi dậy thì và mang lại những thay đổi về mặt thể chất cũng ảnh hưởng đến cách một thiếu niên suy nghĩ và cảm nhận. Đồng thời, những thay đổi lớn xảy ra ở não của thiếu niên, ảnh hưởng đến khả năng phán đoán, ra quyết định và cảm xúc. Thiếu niên thử thách giới hạn của mình và cố gắng rất nhiều để hòa nhập vào nhóm bạn bè của mình. Cha mẹ thậm chí có thể nghĩ rằng bạn bè của con đã trở nên quan trọng hơn đối với chúng so với cha mẹ và gia đình.

Tại sao giao tiếp lành mạnh lại quan trọng?

Khi con cái bước vào tuổi trưởng thành, việc chúng tạo khoảng cách giữa mình và gia đình là điều bình thường và tự nhiên. Nhưng điều quan trọng hơn bao giờ hết là phải giữ cho các kênh giao tiếp luôn mở. Nếu con trẻ cảm thấy chúng có thể nói chuyện với cha mẹ, thì chúng biết rằng cha mẹ sẽ lắng nghe và cân nhắc quan điểm của chúng, và rất có thể cha mẹ đã và sẽ tiếp tục có một mối quan hệ lành mạnh.

Bằng cách khuyến khích trò chuyện cởi mở và trung thực, con sẽ có nhiều khả năng tìm đến cha mẹ khi cần những vấn đề quan trọng như mối quan hệ, trường học, tình dục, ma túy thay vì nhờ bạn bè giúp đỡ, hướng dẫn hoặc cảm thấy cô đơn.

Sau đây là một số mẹo giúp cha mẹ giao tiếp với con mình:

• Nói chuyện với con về sở thích của chúng (âm nhạc, thể thao, sở thích, kế hoạch cho cuối tuần, mục tiêu tương lai). Thể hiện sự quan tâm. Ví dụ, nếu con thích sân khấu và cha/mẹ thích thể thao, hãy cởi mở và cùng con khám phá sân khấu. 
• Lên lịch thời gian cho gia đình. Tất cả thanh thiếu niên đều cần cảm thấy rằng mình là thành viên có giá trị của gia đình. Một phần của điều đó sẽ đến từ việc dành thời gian cho gia đình để cùng nhau thực hiện các hoạt động thường xuyên, chẳng hạn như đi xem phim, đi bộ đường dài hoặc trượt ván. Bữa ăn gia đình là một cách tuyệt vời để kết nối với nhau và nói về những điều đã xảy ra trong ngày. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc có ít nhất một bữa ăn gia đình mỗi ngày có thể ngăn con thử nghiệm các hành vi có hại cho sức khỏe. Dành thời gian cho gia đình sẽ giúp cha mẹ hiểu con mình khi chúng lớn lên và phát triển.
• Lắng nghe.  Thanh thiếu niên muốn cha mẹ lắng nghe những câu chuyện, mối quan tâm và cảm xúc của mình với sự kiên nhẫn, thấu hiểu và chấp nhận. Con cần tin rằng chúng có thể chia sẻ các vấn đề và rắc rối, và biết rằng cha mẹ sẽ ủng hộ chúng. Cha mẹ cũng nên nhắc lại lời của chúng khi thảo luận về những gì con nói với mình để trẻ biết rằng cha mẹ đã hiểu.
• Hãy chuẩn bị và sẵn sàng thảo luận về những điều con muốn nói. Hãy nghĩ về những điều con có thể muốn nói (mối quan hệ, tình dục, ma túy, rượu) để cha mẹ sẵn sàng khi con đến với mình với những câu hỏi hoặc ý tưởng khó khăn.
• Hãy đối xử với con một cách tôn trọng và đừng gạt bỏ cảm xúc hay ý kiến của chúng. Hãy tìm cách thảo luận và thừa nhận sự khác biệt mà không phán xét. Hãy lắng nghe quan điểm của con với một tâm trí cởi mở. Việc lắng nghe tích cực sẽ giúp con cảm thấy mình quan trọng, biết rằng cha mẹ coi trọng mối quan tâm của con và sẽ củng cố mối quan hệ của cha mẹ. Khi con lớn lên, chúng cũng phát triển chuyên môn thực sự trong mọi việc. Hãy cố gắng nhận ra kiến thức của con và học hỏi từ chúng. 
• Hãy đáng tin cậy.  Đừng chế giễu con hoặc chia sẻ những câu chuyện cá nhân của chúng với người khác. Tôn trọng mong muốn riêng tư của con là điều quan trọng. Nếu cha mẹ làm vậy, chúng có nhiều khả năng sẽ nói về các vấn đề như bạo lực, lạm dụng, quấy rối hoặc các vấn đề nghiêm trọng về tâm trạng.
• Hãy bình tĩnh và cố gắng đừng nản lòng. Câu hỏi và giọng điệu của cha mẹ có thể khiến con ở thế phòng thủ.
• Đề nghị giúp đỡ. Thách thức là tham gia mà không can thiệp và cho con biết cha mẹ luôn sẵn sàng. Hỏi con xem chúng có muốn lời khuyên không. Đôi khi, trẻ vị thành niên không quan tâm đến lời khuyên mà chỉ muốn nói chuyện. Hỏi chúng nghĩ chúng nên xử lý vấn đề mà chúng nêu ra như thế nào. Điều này cho phép chúng trao đổi ý tưởng mà không cần cha mẹ bảo chúng phải làm gì.
• Khuyến khích con đảm nhận những công việc và trách nhiệm phù hợp với lứa tuổi để chuẩn bị cho con trưởng thành. Ví dụ, nếu con không học cách nấu bữa trưa vào độ tuổi 13-14, con sẽ không thể tự nhiên bắt đầu làm đúng khi chuyển ra ngoài. Hãy nắm bắt các cơ hội để phát triển. 
• Tránh thuyết giảng. Nếu câu chuyện của con khiến cha mẹ phải thuyết giảng, chúng sẽ ít có khả năng chia sẻ với cha mẹ mình vào lần khác. Cha mẹ hãy bày tỏ mối quan tâm của mình, nhưng hãy biết rằng việc trẻ vị thành niên thử nghiệm là bình thường. Hãy thẳng thắn về các quy tắc và hậu quả.
• Hãy nói ngắn gọn và đúng trọng tâm. Thanh thiếu niên thường không tập trung vào những cuộc trò chuyện dài.
• Lên kế hoạch. Dành thời gian thường xuyên để trò chuyện hoặc nói về những vấn đề mà con đang gặp phải. Một nơi tốt khác để nói chuyện với con là khi đi cùng nhau trên xe, khi cha mẹ có một đối tượng khán giả cố định.
• Đừng dựa vào tin nhắn. Mặc dù tin nhắn có thể là cách tốt để giữ liên lạc với con, hãy cố gắng trò chuyện trực tiếp với con những điều quan trọng hơn. Tin nhắn để lại quá nhiều chỗ cho sự hiểu lầm và tin nhắn có thể dễ dàng bị bỏ qua.
• Hãy tránh xa.  Nếu cuộc trò chuyện trở nên xúc động hoặc căng thẳng, có lẽ cha mẹ nên tránh xa và quay lại khi mọi người đã bình tĩnh lại.
• Hãy trung thực về cảm xúc. Nếu cha mẹ làm vậy, con có thể sẽ cởi mở hơn.

Khi nào nên gọi bác sĩ?

Sự thay đổi là bình thường ở tuổi thiếu niên, nhưng những thay đổi đột ngột hoặc mạnh mẽ trong hành vi hoặc thói quen của con có thể gây lo ngại. Sau đây là một số dấu hiệu cảnh báo cần chú ý:

• tăng hoặc giảm cân quá mức,
• vấn đề về giấc ngủ,
• cáu kỉnh đáng kể hoặc các vấn đề liên tục về tâm trạng,
• sự thay đổi đột ngột về bạn bè, hoặc sự cô lập,
• rắc rối ở trường, về học tập hoặc hành vi,
• rắc rối với luật pháp,
• sử dụng quá nhiều phương tiện truyền thông điện tử như điện thoại di động hoặc điện thoại thông minh, hoặc
• dấu hiệu sử dụng ma túy hoặc rượu.

Nếu con gặp vấn đề với bất kỳ vấn đề nào kể trên, hãy trao đổi với bác sĩ. 

Nếu con nói về việc tự tử hoặc làm hại bản thân, hãy gọi cho bác sĩ ngay lập tức.

Nguồn: caringforkids.cps.ca