HALO EFFECT - HIỆU ỨNG VÒNG SÁNG Thứ Hai, 04/11/2019, 10:23

Nhà tâm lý học Mỹ Thorndike đã chỉ ra rằng, khi giao tiếp giữa người với người, chúng ta thường xuất phát từ những ấn tượng cục bộ, hạn hẹp, rồi mở rộng ra và có được ấn tượng toàn vẹn. Hoặc tất cả đều tốt, hoặc tất cả đều xấu, giống như vầng sáng của mặt trăng, từ tâm điểm lan toả dần ra ngoài, thành những vòng tròn ngày càng lớn; vì thế nên gọi là "Hiệu ứng quầng tán" hay "Hiệu ứng vòng sáng".

Năm 1950, nhà tâm lý học Mỹ Kelly đã thực hiện "thực nghiệm hình thành ấn tượng" bằng cách chọn hai nhóm học sinh và giới thiệu với từng nhóm về một giáo viên mới. Thông tin về giáo viên đều như nhau ở hai nhóm, chỉ khác ở chỗ duy nhất. Đó là nhóm A được giới thiệu là thầy giáo "nhiệt tình", còn nhóm B được giới thiệu là thầy giáo "lạnh lùng". Sau đó, giáo viên mới vào lớp và dạy học. Hết giờ, Kelly cho học sinh viết cảm nghĩ về người giáo viên đó.

Kết quả cho thấy ấn tượng của hai nhóm về người giáo viên này đó khác nhau rõ rệt. Ấn tượng của nhóm A là: dễ thông cảm, tốt bụng, vui tính, hay pha trò, giảng hay... Nhóm B thì ngược lại, nhận xét thầy giáo đó nghiêm khắc, khô khan, khó tính, ít giúp đỡ học sinh... Điều đó cho thấy rằng, ấn tượng của các em đối với thầy giáo mới nảy sinh từ những suy đoán của riêng mình, chữ "nhiệt tình" khiến các em nghĩ tới một loạt ưu điểm và chữ lạnh lùng" khiến các em suy ra một loạt các nhược điểm khác hẳn nhau.

Thực nghiệm này chứng minh rằng, trong quá trình hình thành ấn tượng, sự suy đoán chủ quan của cá nhân đóng vai trò quan trọng. "Hiệu ứng vòng sáng" thật ra là kết quả của sự mở rộng, khuếch đại những suy đoán chủ quan của cá nhân. Lý giải cho tác dụng của hiệu ứng này: nếu như ưu điểm của một người được khuếch đại giống như những vòng sáng cứ lan rộng mãi ra thì khuyết điểm của người đó sẽ bị che lấp; cũng vậy, nếu như khuyết điểm bỗng chốc trở thành vòng sáng thì ưu điểm không dễ gì nhìn ra được.

Trong đời sống hiện thực, những ví dụ như thế quả không hiếm. Chẳng hạn, những người nổi tiếng được nhiều người yêu mến sẽ luôn có sức hút mãnh liệt dù có thể chúng ta chưa gặp họ bao giờ. Một ví dụ khác, trong tình yêu, nhiều khi chúng ta xem người yêu của mình là con người hoàn hảo, thậm chí có một số nhược điểm lại nhìn ra thành ưu điểm. Sở dĩ có những hiện tượng đó chính là do ảnh hưởng của "Hiệu ứng vòng sáng" gây ra. Trong mọi trường hợp, khi nhìn nhận và đánh giá một con người, chúng ta phải xem xét một cách khách quan, toàn diện.

Vậy làm thế nào để có thể làm giảm bớt và ngăn ngừa ảnh hưởng của "Hiệu ứng vòng sáng"? Muốn vậy, chúng ta cần hết sức tránh cách nhìn nhận có xen lẫn cảm tình cá nhân, phải cố gắng tạm thời thoát ly cái thân phận lúc ấy của chính mình. Chỉ có thay đổi cách nhìn, xem xét từ nhiều mặt, từ nhiều góc nhìn khác nhau, mới có thể phát hiện hình tượng chân thực, toàn diện của con người được ta đánh giá, mới có thể rút ra những phán đoán tương đối phù hợp với tình hình thực tế.

Nguồn: Beautiful-Minds