Vì sao người ta lại hay quên tuổi dậy thì? Thứ Hai, 30/11/-0001, 00:00

Về mặt tâm lý, người ta luôn muốn cố quên đi những gì đã, đang hoặc sẽ gây rắc rối cho mình. Và tuổi dậy thì quả là có gây cho người ta rắc rối ở một số phương diện. Người ở tuổi dậy thì thường được mô tả một cách xác đáng là không còn trẻ con, nhưng cũng chưa phải là người lớn. Đó là một tình trạng khó xử, không chỉ đối với bản thân người ấy mà còn với cả những người xung quanh.

Từ những thay đổi…

Những thay đổi của cơ thể trong tuổi dậy thì xuất hiện quá đột ngột và quá mạnh mẽ. Những thay đổi này tuân theo đồng hồ sinh học của từng người, và không phải thanh thiếu niên nào hiểu được những gì đang xảy ra với mình.

Có một số thay đổi theo mong muốn, ví dụ như sự phát triển của cơ thể chẳng hạn. Nhưng sự phát triển này cũng gây nên sự đau đớn, đôi khi đau co rút trong các bắp cơ và xương. Một thời kỳ phát triển diễn ra quá nhanh có thể sẽ làm cho các em mệt mỏi.

Tuy nhiên, có những thay đổi hoàn toàn không theo ý muốn. Chẳng hạn, không ai thích mụn trứng cá, song phần lớn mọi người vẫn có mụn trứng cá và chắc chắn là chúng sẽ xuất hiện đúng vào lúc các em đang vô cùng mong muốn có được một bộ mặt sáng sủa nhất.

Có một số thay đổi được em này mong muốn, nhưng em khác lại khó chịu. Ví dụ như vú nhô lên hay dương vật cương cứng chẳng hạn.

Có một số thay đổi làm các em cảm thấy ngượng ngùng, như bắt đầu có mộng tinh, hay kinh nguyệt…

Có một số thay đổi cần phải được che giấu, bởi vì các em có thể cảm thấy đây là điều cấm kỵ. Ví dụ như việc tự khám phá cơ thể, thủ dâm hay sự quan tâm đến những người khác giới.

Có một số thay đổi lúc đầu không thể kiểm soát được như sự chuyển biến, thay đổi của các trạng thái cảm xúc. Không em nào cảm thấy bất hạnh, nhưng trong tuổi dậy thì, phần lớn các em thỉnh thoảng lại cảm thấy bất hạnh mà không có lý do nào cả. Tuổi dậy thì phá vỡ sự cân bằng vốn rất vững chắc trong tuổi nhi đồng trước đó. Giờ đây, lòng tự tin của các em dễ bị lung lay, thậm chí có khi bị tước đoạt mất.

Trong một con người ở tuổi dậy thì, ta thấy có đủ loại trạng thái tình cảm, từ trạng thái hân hoan vui sướng đến trạng thái vô cùng đau khổ. Hành vi ứng xử cũng thay đổi như vậy, lúc thì dữ tợn, lúc thì thô lỗ, lúc khác thì mâu thuẫn, có lúc lại hối hận…    

Sự thay đổi của các trạng thái xúc cảm và hành vi ứng xử khiến cho một chàng trai hoặc một cô gái lần đầu tiên trong đời nhận thức được rằng các em có thể làm cho những người mà các em yêu mến phải đau khổ, rằng cách ứng xử của các em sẽ gây nên những phản ứng từ phía những người sống xung quanh mình. Nếu đó là những phản ứng dịu dàng thì các em có thể chấp nhận được, nhưng nếu đó là những phản ứng nghiêm khắc và là sự trừng phạt đối với những hành vi vượt quá giới hạn của các em thì có thể sẽ làm cho các em không tin và không hiểu được.

Đến những phản ứng của người lớn

Ngay khi thấy một em trai hay một em gái đã bước ra khỏi tuổi nhi đồng, người lớn liền mong muốn các em đảm nhận các trách nhiệm ở nhà, ở trường và ngoài xã hội. Họ bắt các em phải xử sự một cách nhạy bén, phải hành động nhất quán và phải tỏ ra là người đáng tin cậy. Đôi khi, những đòi hỏi như vậy là quá cao so với các em.

Cha mẹ là những người đầu tiên nhận ra con mình đã lớn lên như thế nào. Họ nhận thấy rằng tuổi ấu thơ của con mình đã qua và bây giờ phải tìm ra cách khác để tác động lên đứa con đã trở nên “dở dở, ương ương”.  

Một số bậc cha mẹ nhận thấy sự mệt mỏi của các em sau một thời kỳ phát triển quá nhanh. Nhưng có người lại cho rằng đó là biểu hiện của tính lười nhác và điều đó tất nhiên là không thể chấp nhận được. Thế là các em bị mắng mỏ. Các em sẽ cảm thấy mình bị hiểu sai, bị bỏ rơi trong cô đơn và không được yêu thương. Người lớn nhìn thấy những nốt mụn, nhưng họ không hiểu được sự đau khổ mà những nốt mụn ấy có thể gây ra cho các em.

Các bậc cha mẹ muốn bảo vệ, che chở cho con em mình, đặc biệt là các em gái trong các vấn đề liên quan đến tình dục. Sự che chở này là cần thiết cho đến khi các em trưởng thành, biết cách tự bảo vệ mình. Tuy nhiên, do không áp dụng đúng phương pháp, nhiều bậc cha mẹ đã thực hiện “trách nhiệm và nghĩa vụ” của mình hơn mức cần thiết. Điều đó khiến các em nghĩ rằng cha mẹ đã đi quá xa vào chuyện riêng tư và lấy đi mất sự tự do, hồn nhiên của các em.

Người lớn cảm thấy thật khó xử với bản năng tình dục đang phát triển ở con cái họ. Hành động thủ dâm của các em hoặc là được họ bỏ qua, hoặc sẽ quở trách một cách nghiêm khắc. Tuy nhiên, không có một căn cứ nào để nói rằng thủ dâm là không lành mạnh hoặc sai trái về mặt đạo đức. Cả hai cách phản ứng của người lớn, đồng tình nhưng thiếu sự giải thích khoa học, cặn kẽ và phản đối đều dẫn đến việc làm cho các em cảm thấy cần phải che giấu tất cả các hành vi tình dục, hoặc các em sẽ cho đấy là sự xấu xa, bẩn thỉu và tội lỗi nặng nề.

Đó là những lý do giải thích vì sao trong ký ức của phần lớn mọi người, tuổi dậy thì lại không được ghi nhớ nhiều.

 Hoàng Dinh Giang