Trẻ chậm nói có phải kém thông minh? Chuyên gia giải đáp Thứ Hai, 07/08/2023, 14:00

Trẻ chậm nói có phải sẽ kém thông minh?

Trẻ chậm nói là một trong những vấn đề phổ biến hiện nay do rất nhiều nguyên nhân. Nhiều người khi thấy con 2- 3 tuổi mới chỉ bi bô một vài từ không rõ ràng mới cảm thấy lo lắng và đưa con đi thăm khám. Việc chậm nói cũng khiến trẻ có xu hướng chậm chạp trong một số phản xạ, phản ứng hành vi khiến phụ huynh lo lắng liệu trẻ chậm nói có phải kém thông minh?

Thực tế để giải đáp băn khoăn trẻ chậm nói có phải kém thông minh hay không còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, đặc biệt là nguyên nhân gây ra tình trạng này. Với những tình trạng chậm nói có thể khắc phục được th hầu như sẽ không gây ảnh hưởng đến trí thông minh, tuy nhiên nếu chậm nói do bệnh lý cũng có thể gây ra một số tác động tiêu cực về bệnh lý.

Trẻ chậm nói đơn thuần

Trẻ chậm nói đơn thuần là chậm nói do các nguyên nhân như trẻ không được tương tác với cha mẹ ngay từ khi chào đời; trẻ xem điện thoại, TV thay vì trò chuyện trực tiếp với cha mẹ. Ngoài ra trẻ có vướng mắc tâm lý, gặp cú sốc đột ngột cũng có thể bị chậm nói, rối loạn ngôn ngữ. Một trường hợp khác là do gặp các vấn đề như điếc, dính thắng lưỡi cũng ảnh hưởng đến khả năng nói của con.

Trẻ chậm nói có phải kém thông minh thì câu trả lời sẽ là không nếu có liên quan đến các yếu tố này. Hầu hết trẻ chỉ bị chậm nói trong khi con vẫn có thể hiểu được người khác nói gì, trẻ vẫn có các phản ứng tương tác lại như bình thường. Tình trạng chậm nói sau khi được khắc phục đúng cách trẻ hoàn toàn có thể giao tiếp, học tập, vui chơi như bình thường.

Trẻ chậm nói có phải kém thông minh đối với các nguyên nhân trên thì đôi khi cũng có thể có ảnh hưởng một chút nếu việc can thiệp điều trị quá chậm. Bởi tuy trẻ vẫn có thể nghe nhưng do hạn chế trong ngôn ngữ và giao tiếp khiến trẻ hiểu sai ý nghĩa câu từ, gây hiểu lầm hay các vấn đề rắc rối trong học tập nên cũng dễ bị đánh giá là kém thông minh.

Chậm nói do thuộc các dạng trẻ đặc biệt

Thực tế vốn dĩ chậm nói đã là một trong những dạng trẻ đặc biệt rồi và đây cũng là một triệu chứng điển hình của các nhóm trẻ tự kỷ, trẻ chậm phát triển trí tuệ hay trẻ bại não. Nếu liên quan đến các nhóm trẻ đặc biệt này, việc trẻ chậm nói có phải kém thông minh hay không thì đáp án hầu như là có.

Trẻ tự kỷ hay chậm phát triển trí tuệ hay bại não có đặc điểm chung là khiếm khuyết về mặt nhận thức bởi những rối loạn phát triển bất thường tại não bộ, hệ thống thần kinh trung ương. Điều này dẫn tới khả năng phát triển về mặt nhận thức của trẻ chậm chạp và kém hơn những đứa trẻ khác rất nhiều.

Mặt khác rào cản về ngôn ngữ cũng làm trẻ hạn chế trong việc học hỏi và tiếp xúc với thế giới bên ngoài. Tất nhiên đặc điểm về mặt trí tuệ của các nhóm trẻ này sẽ khác nhau, tuy nhiên có thấy thấy rõ chúng gặp rất nhiều hạn chế trong việc nhìn nhận các vấn đề cho dù rất đơn giản nên rất khó để tự lập.

Trẻ chậm nói có phải kém thông minh thì câu trả lời sẽ hầu như là có. Thống kê cũng cho thấy chỉ có khoảng 30% trẻ tự kỷ có chỉ số IQ bình thường, con vẫn có thể đi học nhưng do giao tiếp, hành vi hạn chế nên cũng rất ít được bộc lộ. 60% trẻ tự kỷ có chỉ số dưới trung bình cũng có nghĩa là nhóm trẻ chậm phát triển trí tuệ.

Đây cũng chính là nguyên nhân khiến nhóm trẻ đặc biệt rất khó để thích ứng, tự lập trong cuộc sống bình thường. Hầu hết trẻ tự kỷ, trẻ chậm phát triển trí tuệ đều phải sống phụ thuộc vào gia đình hoặc tại các trung tâm bảo trợ chứ rất ít người có thể sống độc lập một mình.

Trẻ chậm nói là biểu hiện của thiên tài

Trẻ chậm nói có phải kém thông minh thì đáp án là không nếu trẻ thuộc nhóm tự kỷ chức năng cao Asperger hay còn được gọi là tự kỷ thiên tài. Ở nhóm này, dù trẻ chậm nói hoặc thậm chí là không nói ngay từ những năm tháng đầu đời nhưng lại có chỉ số  IQ cực kỳ cao cùng với nhiều tài năng thiên bẩm về khả năng ghi nhớ, âm nhạc, hội họa hay tính toán.

Có khoảng 10% trẻ tự kỷ thuộc nhóm tự kỷ chức năng cao với chỉ số IQ có thể lên tới 170. Đặc biệt rất nhiều nhà thiên tài chẳng hạn như nhà vật lý học Isaac Newton (Anh) và Albert Einstein (Mỹ), nhà soạn nhạc Ludwig van Beethoven (Đức)… Đây đều là những thiên tài được cho là dấu hiệu của chứng tự kỷ nhưng có trí thông minh cực kỳ siêu phàm.

Tuy nhiên cần chú ý rằng, cho dù có chỉ số IQ cao và cực kỳ thông minh nhưng họ vẫn có những bất thường trong nhận thức, hành vi và giao tiếp giống như người tự kỷ bình thường. Trừ lĩnh vực mà họ có khả năng sẽ được bộc lộ tốt nhất còn các vấn đề xung quanh họ vẫn sẽ cực kỳ khó khăn nên cần chú ý.

Nói chung, trẻ chậm nói thuộc nhóm tự kỷ thiên tài không quá cao đồng thời cũng rất dễ bị hiểu lầm. Một số phụ huynh khi thấy con mới chỉ 1-2 tuổi đã có thể ghi nhớ hết cuốn sách đã vội vui mừng vì tưởng con là thiên tài và làm chậm trễ quá trình điều trị. Trẻ chậm nói có phải kém thông minh hoàn toàn có thể xảy ra nếu gia đình không can thiệp sớm, kể cả khi thuộc nhóm thiên tài.

Làm thế nào để hỗ trợ can thiệp cho trẻ chậm nói?

Thực tế dù trẻ chậm nói có phải kém thông minh hay không cũng luôn cần có biện pháp can thiệp càng sớm càng tốt. Chậm nói có thể do nhiều nguyên nhân nhưng càng chậm trễ điều trị thì con càng khó ghi nhớ, nhận thức, học tập hơn. Đặc biệt trẻ không được can thiệp đúng cách sẽ khó hòa nhập với đời sống, khó đi học và điều này càng cản trở khả năng phát triển trí não của con.

Do đó, ngay khi phát hiện trẻ có các biểu hiện chậm nói, gia đình cần làm những điều sau

• Đưa con đi khám tại các bệnh viện chuyên về khoa nhi, ngôn ngữ hay các trung tâm chuyên biệt về chậm nói cho trẻ. Phụ huynh tuyệt đối không được chần chừ hay “chờ thêm một thời gian nữa xem sao” mà cần đưa trẻ đi khám để biết chính xác nguyên nhân, từ đó mới có thể đưa ra hướng can thiệp phù hợp
• Thực hiện đúng theo hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ về các phương pháp can thiệp và trị liệu
• Cho trẻ tham gia các hoạt động trị liệu cá nhân để tăng cường phát triển ngôn ngữ, nhận thức, giao tiếp, hành vi đúng cách, đúng lứa tuổi
• Trẻ chậm nói có phải kém thông minh hay không thì phụ huynh cũng nên cho trẻ tham gia môi trường giáo dục chuyên biệt để con được học tập, phát triển, cải thiện các kỹ năng thiếu hụt về ngôn ngữ, giao tiếp hay hành vi một cách hiệu quả nhất. Đặc biệt với trẻ tự kỷ hay chậm phát triển trí tuệ thường gặp rất nhiều khó khăn khi đến trường, dễ bị cô lập và bắt nạt do gặp khó khăn trong giao tiếp, do đó việc cho con tham gia vào môi trường giáo dục chuyên biệt là rất cần thiết
• Tránh xa việc để trẻ tiếp xúc với điện thoại, máy tính, để con tự chơi một mình bởi điều này càng làm tình trạng của con nghiêm trọng hơn. Thay vào đó hãy dành thời gian để tương tác, nói chuyện với con nhiều hơn, tăng cường giao tiếp và nhận thức cho con thông qua những hoạt động trong đời sống hằng ngày
• Đừng bó hẹp cuộc sống của trẻ chỉ ở nhà và đến trường, đến bệnh viện mà hãy cho con tham gia vào các hoạt động ngoài xã hội để tăng cường khả năng giao tiếp và thích ứng với cuộc sống. Trẻ cần được phát triển các kỹ năng thiếu hụt từ chính việc giao tiếp với xã hội.
• Trẻ chậm nói có phải kém thông minh không thì gia đình vẫn nên tăng cường giáo dục, nhận thức, phát triển trí thông minh cho trẻ thông qua việc đọc sách hay phát triển não phải cho trẻ
• Dạy trẻ chậm nói dù do bất cứ nguyên nhân nào cũng cần phải kết hợp với các đồ chơi, giáo án trực quan, sinh động, đơn giản thì trẻ mới có thể hiểu và ghi nhớ tốt nhất
• Dạy trẻ chậm nói cần phải có một lộ trình lâu dài, quyết tâm bởi không phải ngày 1 ngày 2 là trẻ có thể cải thiện, nhất là với nhóm trẻ đặc biệt nên cần phải đòi hỏi sự kiên trì rất lớn từ chính gia đình

Trên đây là một số chia sẻ giúp giải đáp băn khoăn trẻ chậm nói có phải kém thông minh hay không. Chậm nói có thể liên quan đến rất nhiều nguyên nhân nên cần phải xác định chính xác mới có thể bàn luận đến vấn đề trí thông minh của trẻ. Gia đình cần theo dõi chặt chẽ quá trình phát triển của con mỗi ngày và phát hiện sớm các biểu hiện bất thường để có hướng điều trị hiệu quả nhất.

Nguồn NHC Academy