Tìm từ ngữ thích hợp Thứ Hai, 30/11/-0001, 00:00

Có câu chuyện kể rằng Al Smith, cựu Thống đốc của New York, đang đi thanh tra lần đầu tiên ở nhà tù Sing Sing. Người quản giáo hỏi ngài Thống đốc liệu có thể nói vài lời với tù nhân được không, và ngài Thống đốc đồng ý.

Thống đốc Al Smith bắt đầu nói: “Các bạn công dân của tôi”. Nhưng ông chợt cảm thấy bối rối vì không chắc những người tù có thể đã mất quyền công dân hay chưa. Nên ông sửa lại: “Các bạn tù nhân của tôi”. Một tràng tiếng cười rộ lên và bây giờ, ngài Thống đốc càng lúng túng. Nhưng ông vẫn can đảm sửa lại lần nữa: “Dù sao đi nữa, tôi cũng rất mừng khi được gặp nhiều người ở đây như vậy”. Không có tài liệu ghi lại rằng sau đó ông nói gì nữa.

Tôi cũng thường xuyên gặp vấn đề trong việc tìm từ ngữ phù hợp. Có những lần, tôi chắc chắn rằng những từ ngữ phù hợp thậm chí còn không tồn tại nữa kia. Giống như khi tôi cố nói một điều gì đó an ủi hoặc mang lại hy vọng trong một tình huống đặc biệt đáng lo ngại.

Đã hơn một lần, tôi được gọi tới phòng cấp cứu của bệnh viện, gặp một người họ hàng, hoặc bạn bè thân quen đang hấp hối. Và đã hơn một lần, tôi không tìm được lời nào để nói. Nói gì cho thích hợp vào những lúc như thế? Tôi có thể nói gì để nghe không sáo rỗng, hoặc giả tạo, hoặc như thể tôi không hiểu được cảm xúc của những người đang đau khổ?

Hầu hết chúng ta đều thực sự không biết nói gì vào những thời điểm như vậy. Và trong nhiều trường hợp, những người chuyên nghiệp, làm việc hằng ngày với những con người đang cố níu giữ hy vọng, đã bị trở nên “chai” tới mức họ mất cả khả năng an ủi.

Một bác sĩ sản khoa kỳ cựu và sâu sắc có lần tới giảng dạy ở một trường đại học, về vấn đề an ủi những người không may. Một sinh viên hỏi bác sĩ rằng ông có lời khuyên gì cho họ - những bác sĩ và y tá tương lai – khi phải chăm sóc những người mẹ sinh con nhưng không sống được ngay khi chào đời.

Vị bác sĩ ngừng lại suy nghĩ một chút. Rồi ông nói thế này: “Tôi sẽ khuyên các bạn rằng chúng ta cần có hai con mắt. Một con mắt là không đủ; phải có hai con mắt. Bạn phải dùng một mắt để kiểm tra mạch của bệnh nhân và để ý máy móc dẫn truyền. Và với con mắt còn lại, bạn phải khóc. Bạn thực sự cần cả hai con mắt”.

Đó có lẽ là một trong những lời khuyên thông thái nhất mà tôi từng được nghe. Có thể không phải lúc nào chúng ta cũng nghĩ ra điều gì đó để nói, nhưng chúng ta thực sự cần hai con mắt. Như lời của Emily Dickinson: “Không nói gì… đôi khi là nói được nhiều nhất”. Lời khuyên đó là từ một nhà thơ đã dành cả đời để tìm chính xác những từ ngữ phù hợp.

Tôi đồng ý với vị bác sĩ – rằng sự cảm thông có tác động rất to lớn. Và bằng cách nào đó, việc bạn tìm được khả năng cảm nhận, dù chỉ trong vài khoảnh khắc, điều mà người khác đang cảm thấy, còn có thể nói được nhiều hơn và rõ ràng hơn cả những từ ngữ tốt đẹp nhất mà bạn lựa chọn. Bởi sự cảm thông đó nói lên thực tế rằng bạn quan tâm, bạn thấu hiểu. Nó nói rằng bạn sẵn sàng chia sẻ nỗi đau của người khác để họ không cảm thấy quá đơn độc. Nó nói rằng bạn muốn thực sự ở bên cạnh họ và bước đi cùng họ, cho dù khó khăn. Chính sự có mặt của bạn đã giúp họ tìm kiếm được sức mạnh và hy vọng rồi.

Có lẽ Dickinson đã nói những lời đúng nhất: Không nói gì… đôi khi là nói được nhiều nhất. Và không nói gì cả có thể lại là nói đúng những từ ngữ thích hợp rồi.

Steve Goodier
Đặng Mỹ Dung ( Tổng hợp, dịch)