Giáo dục lối sống lành mạnh để phòng, chống HIV/AIDS Thứ Hai, 30/11/-0001, 00:00

Riêng ở Việt Nam tính đến ngày 30-10-2004 có 86.817 người nhiễm HIV, trong đó có 13.732 trường hợp đã chuyển thành AIDS và 7.915 người đã chết.

Vấn đề đáng lo ngại hiện nay là: Về mặt địa lý, bệnh AIDS đã lan từ Bắc Mỹ ra hầu hết các nước, trở thành đại dịch toàn cầu. Số lượng người bệnh liên tục tăng, tốc độ phát triển ngày càng nhanh, nhất là ở các nước đang phát triển (châu Phi, châu Á). Riêng ở nước ta năm 1996 có 5.767 trường hợp; năm 2000 có 34.050 trường hợp; năm 2003 có 74.330 trường hợp. Thành phần bệnh nhân, từ bốn nhóm có nguy cơ trước đây: giao hợp đồng giới, nghiện ma túy, người ưa chảy máu, dân Haiti (vì vậy còn gọi là H4), nay đã mở rộng ra nhiều nhóm khác kể cả thanh-thiếu niên, học sinh. Về tỷ lệ nhiễm HIV ở gái mại dâm, người nghiện ma túy khá cao (10 - 60%). Du lịch, khách sạn, trung tâm vui chơi giải trí ngày càng phát triển là điều kiện cho dịch HIV/AIDS cùng các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác phát triển gây tác hại nhiều mặt cho bệnh nhân, gia đình, xã hội.

Ðiều đáng lưu ý là, nguồn lây nhiễm HIV-AIDS ngoài đường tình dục và tiêm chích ma túy, còn có thể: Qua phẫu thuật, truyền máu, truyền huyết thanh, châm cứu ... ở cơ sở y tế, qua dụng cụ và chất liệu có nhiễm HIV; từ mẹ sang con từ trong bào thai hoặc khi đẻ (30% trẻ em nhiễm HIV là từ mẹ); qua tiếp xúc hoặc phục vụ bị dây máu, mủ, dịch, ở tổn thương da lở loét của người đã bị nhiễm HIV.

Do đó phòng HIV/AIDS không phải là điều đơn giản. Hiện nay chưa có thuốc đặc hiệu có hiệu lực chắc chắn, nếu có cũng còn quá đắt, ngoài khả năng kinh tế của dân thường. Hơn nữa chưa có vaccine phòng bệnh. Do đó tỷ lệ tử vong của bệnh còn cao (50-100%) sau 3 - 5 năm, nhất là đối với trẻ em. Ðó là chưa kể ngày càng phát hiện thêm những chủng HIV ít nhiều kháng thuốc. Xét nghiệm chẩn đoán bệnh còn đòi hỏi trang bị kỹ thuật cao, tốn kém, chưa có điều kiện thực hiện kịp thời cho tất cả mọi người bệnh. Mặt khác triệu chứng ban đầu của nhiễm HIV thường không đặc hiệu, nhiều khi rất lu mờ (chỉ là mệt mỏi, sút cân, đi lỏng, nổi hạch rải rác...), bệnh nhân không để ý, không được phát hiện kịp thời, trong khi đó đã là nguồn lây cho gia đình và xã hội, có thể suốt 1 - 2 năm rồi.

Quan niệm và hiểu biết của nhiều người đối với bệnh tới nay vẫn còn chưa đầy đủ. Người thì quá sợ bệnh, sợ lây, dẫn tới kỳ thị xa lánh người bệnh, không thấy trách nhiệm phải góp phần động viên, an ủi, săn sóc giúp đỡ những người đã trót nhiễm bệnh. Ngược lại có người, nhất là thanh thiếu niên, do nhiều tâm lý, động cơ, hoàn cảnh khác nhau (trong đó có hiếu kỳ, đua đòi, ưa tìm cảm giác mạnh...), sống buông thả, không biết tự kiềm chế trong quan hệ tình cảm và tình dục, dễ sa vào tệ nạn mại dâm, ma túy, thành nạn nhân của các bệnh lây qua đường tình dục, trong đó có HIV/AIDS với bao hiểm họa nặng nề.

Trong những năm qua, công tác giáo dục y tế được đẩy mạnh để mọi người thấy rõ tác hại của bệnh lây qua đường tình dục, đặc biệt là của HIV/AIDS một hiểm họa đang đe dọa hạnh phúc, tương lai của toàn nhân loại. Gần đây chương trình giáo dục sức khỏe sinh sản cho học sinh trung học phổ thông và vị thành niên được quan tâm. Nhưng điều khó khăn nhất và chủ yếu là mỗi người phải có lối sống lành mạnh, đạo đức, luôn tự biết kiềm chế trong quan hệ tình cảm. Bố mẹ, anh chị phải gương mẫu để giáo dục, dìu dắt con em tích cực đấu tranh với các tệ nạn xã hội, góp phần xây dựng gia đình và đất nước ngày càng phồn vinh, hạnh phúc.

GS. Nguyễn Xuân Hiền