Báo cáo HIV/AIDS năm 2004: phụ nữ nhiễm HIV tăng Thứ Hai, 30/11/-0001, 00:00

HIV/AIDS và phụ nữ

Phụ nữ ngày càng chịu nhiều ảnh hưởng của HIV, hiện chiếm gần 50% trong tổng số 37,2 triệu người trưởng thành nhiễm HIV (tuổi từ 15 tới 49). Vùng cận Sahara của châu Phi là nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất với gần 60% người trưởng thành nhiễm HIV là phụ nữ (khoảng 13,3 triệu). Những con số mới nhất này được công bố trong báo cáo hàng năm của Chương trình chống HIV/AIDS Liên Hợp Quốc (UNAIDS) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Báo cáo chỉ ra rằng nhiều vùng và quốc gia có dịch bệnh đa dạng, trong khi một số nước vẫn ở giai đoạn đầu của dịch bệnh. Số người nhiễm HIV toàn cầu cũng đạt tới mức cao nhất với khoảng 39,4 triệu, so với 36,6 triệu năm 2002. Tại Đông Á, số ca nhiễm HIV tăng 50% từ năm 2002 tới năm 2004, chủ yếu là do bệnh dịch ngày càng phát triển mạnh ở Trung Quốc, Indonesia và Việt Nam. Tỉ lệ gia tăng 40% ở Đông Âu và Trung Á phần lớn tập trung ở Ukraine và Nga. Với khoảng 860.000 người nhiễm HIV vào cuối năm 2003, Nga là nước có nhiều người nhiễm HIV nhất châu Âu.

Khi số người nhiễm HIV tăng lên, số người cần thuốc chống retrovirus cũng tăng. TS Lee Jong-wook, Tổng Giám đốc WHO, cho biết: "Mặc dù vẫn chưa có vắc-xin ngừa HIV, chúng ta biết rằng các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiện nay đang phát huy hiệu quả. Chúng ta phải huy động mọi nguồn lực để cứu lấy cuộc sống của bệnh nhân HIV/AIDS''.

Phụ nữ dễ nhiễm HIV hơn so với nam giới. Tỉ lệ lây nhiễm HIV từ nam sang nữ khi quan hệ tình dục cao gấp hai lần so với từ nữ sang nam. Đối với nhiều phụ nữ tại các nước đang phát triển, phương pháp phòng ngừa ABC (kiêng quan hệ tình dục, chung thuỷ và giảm số bạn tình, sử dụng bao cao su) là chưa đủ. Theo TS. Piot, các nước cần có những chiến lược khẩn cấp để giải quyết tình trạng bất bình đẳng về giới nếu muốn giải quyết bệnh dịch HIV/AIDS. Cần có hành động cụ thể để ngăn chặn nạn bạo lực đối với phụ nữ, đảm bảo quyền sở hữu và thừa kế, cơ hội giáo dục và việc làm cho mọi phụ nữ.

Xu hướng mới của đại dịch AIDS

Theo báo cáo, mỗi ngày có hàng triệu thanh niên quan hệ tình dục song không sử dụng biện pháp phòng ngừa. Tại vùng cận Sahara, 3/4 số thanh thiếu niên nhiễm HIV trong độ tuổi 15 - 24 là nữ. Ngoài việc dễ bị nhiễm HIV hơn so với nam giới, nhiều phụ nữ, đặc biệt là ở miền Nam châu Phi, sử dụng tình dục để đổi lấy hàng hoá, dịch vụ, tiền bạc. 'Kiểu "tình dục đổi chác'' này càng trở nên phổ biến vì đói nghèo và nhu cầu cải thiện cuộc sống.

Báo cáo của UNAIDS/WHO chỉ rõ rằng, dịch bệnh tại châu Phi rất đa dạng. Miền Nam châu Phi tiếp tục là nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất với tỷ lệ lây nhiễm HIV trên 25%. Tại Botswana, Lesotho và Swaziland, tỷ lệ lây nhiễm vượt quá 30% ở phụ nữ có mang. Tuổi thọ trung bình đã giảm xuống mức dưới 40 tuổi tại 9 nước trong khu vực. Mặc dù tỷ lệ lây nhiễm HIV ở Đông Phi, đặc biệt là Uganda, Ethiopia và Kenya giảm nhẹ song dịch bệnh còn lâu mới bị đảo ngược. Tại Addis Ababa, tỷ lệ nhiễm HIV giảm xuống 11% năm 2003 so với 24% vào giữa những năm 1990. Tại Kenya, tỷ lệ này giảm từ 13,6% vào năm 1997 xuống 9,4% năm 2002.

Địa Trung Hải tiếp tục là vùng bị ảnh hưởng tồi tệ thứ hai trên thế giới. Truyền nhiễm HIV chủ yếu xảy ra thông qua quan hệ tình dục khác giới. Tuy nhiên, quan hệ đồng tính cũng làm cho dịch bệnh thêm tồi tệ. AIDS đã trở thành nguyên nhân tử vong hàng đầu của những người trưởng thành trong độ tuổi 15-44.

Tại Bắc Mỹ và châu Âu, ngày càng có nhiều người bị nhiễm HIV thông qua quan hệ tình dục khác giới không an toàn. Ở Mỹ, AIDS ảnh hưởng tới phụ nữ gốc Phi và Tây Ban Nha. AIDS là một trong ba nguyên nhân tử vong hàng đầu đối với phụ nữ gốc Phi trong độ tuổi 35-44. Theo Báo cáo 2004, nguy cơ chủ yếu đối với nhiều phụ nữ nhiễm HIV là hành vi của nam giới. Ở Tây Âu, nhiễm HIV qua quan hệ tình dục khác giới đã tăng hơn 2 lần từ năm 1997 tới 2002. Các chuyên gia lo ngại nhiều người vẫn không biết họ nhiễm HIV.

Tiêm chích ma tuý đang tăng tại nhiều vùng, dẫn tới đa phần các ca HIV mới, đặc biệt là ở Đông Âu, Trung Á và các vùng khác thuộc châu Á. TS. Piot nói: ''Tại nhiều nước, nam giới quan hệ tình dục với nam giới và người sử dụng ma tuý tiếp tục bị bỏ mặc trong chương trình chống HIV/AIDS''.

Chi phí cho AIDS gia tăng, thách thức ở phía trước

Chi phí chống AIDS trên toàn cầu đã tăng gấp ba lần, từ 2,1 tỷ đôla năm 2001 tới 6,1 tỷ năm 2004. Cơ hội tiếp cận với các dịch vụ phòng ngừa và chăm sóc đã được cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, bệnh dịch vẫn tiếp tục lây lan. TS. Piot nói: ''Rõ ràng là chúng ta cần nhiều nguồn lực hơn trong tương lai. Nhưng ngay bây giờ, thách thức đối với chúng ta là làm thế nào để sử dụng tiền hiệu quả, đảm bảo tiền được chi tiêu vào những nơi cần nhất''.

Theo một cuộc khảo sát mới được tiến hành tại 73 quốc gia có thu nhập thấp và trung bình (chiếm gần 90% gánh nặng HIV toàn cầu), số học sinh trung học được giáo dục về AIDS đã tăng gần gấp ba. Số người được tư vấn và xét nghiệm đã tăng gấp đôi, số phụ nữ được cung cấp dịch vụ ngăn chặn HIV truyền từ mẹ sang con tăng 70% và số người được điều trị bằng thuốc chống retrovirus đã tăng 56% từ năm 2001 tới 2003.

Mặc dù vậy, việc phòng ngừa và điều trị vẫn không đồng đều tại nhiều khu vực. Tại các nước có mức thu nhập thấp và trung bình, chưa tới 20% người dân được tiếp cận với các dịch vụ phòng ngừa HIV. Có 5-6 triệu người cần được điều trị HIV. Tính đến tháng 6/2004, ước tính có 440.000 người tại các nước đang phát triển được điều trị bằng thuốc chống retrovirus, tăng 200.000 so với hai năm trước đó. Mặc dù số người được điều trị đã tăng hơn 2 lần song số đó cũng chỉ chiếm 10% tổng số bệnh nhân.

Minh Sơn - Theo Viet Nam Net