Vì sao sống tiết kiệm không dễ dàng? Thứ Sáu, 23/12/2022, 00:00

Tỷ lệ tiết kiệm là gì?

Tỷ lệ tiết kiệm tiếng Anh là savings rate. Đây là tỷ lệ phần trăm thu nhập khả dụng được tiết kiệm thay vì chi tiêu.

Ví dụ, thu nhập khả dụng của bạn là 15 triệu VND/tháng. Bạn dành ra 12 triệu để chi tiêu và tiết kiệm 3 triệu còn lại. Như vậy, tỷ lệ tiết kiệm của bạn sẽ là 3.000.000/15.000.000 x 100 = 20%.

Tỷ lệ tiết kiệm có mối quan hệ mật thiết với lãi kép và thu nhập khả dụng. Vì thu nhập khả dụng quyết định tỷ lệ tiết kiệm của bạn tại thời điểm hiện tại, trong khi lãi kép quyết định đến kết quả tiết kiệm của bạn trong tương lai. Do vậy khi nhắc đến tỷ lệ tiết kiệm, bạn nên luôn để ý thêm đến hai yếu tố này.

Yếu tố nào ảnh hưởng đến tỷ lệ tiết kiệm?

Điều kiện kinh tế

• Giai tầng xã hội: Với những người từ các giai tầng có thu nhập trung bình - khá trở lên, họ không chỉ thoải mái trong việc tiêu thụ mà còn có khả năng tiết kiệm được nhiều hơn. Trong khi đó, việc tiết kiệm của những người từ tầng lớp thấp sẽ khó hơn, do thu nhập khả dụng của họ phần lớn chỉ đủ trang trải các nhu cầu cơ bản.
• Thay đổi về lãi suất tiết kiệm trên thị trường: Lãi suất cao hơn có thể dẫn đến tiêu dùng thấp hơn và tiết kiệm cao hơn. Lý do là vì lãi suất tăng khiến chi phí cơ hội của hiệu quả tiêu dùng trong tương lai nhiều hơn so với tác động của duy trì và tiêu dùng thu nhập hiện tại.

Bối cảnh xã hội

• Nền tảng văn hóa: Ví dụ, văn hóa Châu Á từ xưa đã đề cao tinh thần “ăn phải dành, có phải kiệm”, và thậm chí coi tiết kiệm như một đức tính tốt cần có. Điều này phản ánh qua tỷ lệ tiết kiệm của người Việt năm 2020 là 24,8%, người Trung Quốc là 45,7%. Trong khi đó, con số này của người Mỹ chỉ là 19%. Tuy vậy, quá trình hội nhập kinh tế toàn cầu khiến chủ nghĩa tiêu dùng và làn sóng tiêu dùng phô trương tăng mạnh. Điều này khiến tỷ lệ tiết kiệm giảm dần, kể cả với những quốc gia có văn hóa tiết kiệm nổi bật như Trung Quốc.

• Điều kiện tự nhiên của khu vực sinh sống: Ở những nơi có khí hậu khắc nghiệt, người dân sẽ hình thành thói quen để dành tài sản thường xuyên hơn so với những khu vực trù phú. Ví dụ tại Việt Nam, người miền Bắc, miền Trung thường có xu hướng tiết kiệm nhiều hơn người miền Nam.

Tâm lý cá nhân

Vòng đời là một yếu tố tác động đến cả năng lực và tâm lý tiết kiệm của cá nhân.

Theo lý thuyết vòng đời được phát triển bởi hai nhà kinh tế học đoạt giải Nobel là Franco Modigliani và Milton Friedman, tỷ lệ tiết kiệm có lộ trình thay đổi theo vòng đời có hình chữ U ngược.