Luật liệu có ngoại lệ?... Thứ Hai, 18/09/2006, 15:48

Trong bài viết "những bà mẹ tuổi 15" được đăng trên báo NLĐ mới đây, tác giả Trần Hải Nguyên đã phản ánh khá rõ về hiện tượng làm mẹ sớm của trẻ vị thành niên tại xã Bình Hòa Bắc (Đức Huệ – Long An). Đây là một vấn đề đáng quan tâm bởi nó không những liên quan đến khía cạnh luật pháp mà còn liên hệ trực tiếp với vấn đề nhận thức về sức khoẻ sinh sản của người dân.

Theo quy định tại điều 9, Luật Hôn nhân & gia đình (HN&GĐ), nữ từ mười tám tuổi trở lên mới được phép kết hôn. Như vậy, về mặt pháp lý, việc kết hôn trước tuổi 18 đối với nữ ở Việt Nam là không hợp pháp. Trong điều 115 Bộ Luật Hình sự 1999 cũng ghi rõ, người nào đã thành niên mà giao cấu với trẻ em từ đủ mười ba tuổi đến dưới mười sáu tuổi, thì bị phạt tù từ một năm đến năm năm. Trong trường hợp quan hệ tình dục mà gây mang thai thì mức án sẽ nặng hơn. Như vậy, nếu như đứng trên góc độ pháp luật, rõ ràng việc lấy chồng và sinh con ở tuổi vị thành niên là những hành vi phạm pháp luật.

Về mặt pháp luật là như vậy, nhưng vấn đề đặt ra là liệu những bà mẹ trẻ, gia đình và cả những người được gọi là chồng của những bà mẹ trẻ ấy có ý thức rõ được hành vi vi phạm pháp luật của mình? Câu trả lời có lẽ là không.

Nếu đi tìm hiểu nguyên nhân của việc tảo hôn và làm mẹ sớm thì vấn đề không chỉ dừng lại ở khía cạnh nhận thức về luật, mà còn liên quan đến hoàn cảnh sống cũng như phong tục, tập quán của địa phương. Những cuộc hôn nhân ở đây xảy ra chỉ như một sự thoả thuận giữa hai bên gia đình, hoặc theo kiểu "cho không biếu không". Trước mắt là để giải quyết nhu cầu bức thiết về miếng cơm manh áo, chứ những vấn đề về lâu dài thì chưa ai tính đến.

Cuộc sống của các bà mẹ trẻ luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ, trong đó có nguy cơ về lạm dụng tình dục. Thực tế cũng đã xảy ra những trường hợp bị lạm dụng tình dục rồi bị đuổi ra khỏi nhà như trường hợp bài báo đã phản ánh, nhưng mấy ai quan tâm.... Một nguy cơ khác với những bà mẹ trẻ mà không thể không nhắc tới, đó là cơ thể của các em chưa phát triển toàn diện, lại sống trong cảnh nghèo đói, suy dinh dưỡng, nên những nguy cơ tai biến vẫn luôn rình rập và đe doạ tới sức khoẻ và tính mạng trong thời gian mang thai và sinh đẻ.

Có lẽ, vấn đề ở đây sẽ không thể chỉ giải quyết bằng pháp luật. Nhưng để tìm ra được một giải pháp ổn thoả cho vấn đề này cũng không phải là chuyện đơn giản. Muốn thay đổi được nhận thức và hành vi của người dân thì vấn đề đói nghèo cần phải được loại bỏ. Đói nghèo và lạc hậu vốn được xác định là cái vòng luẩn quẩn khiến cho xã hội không phát triển được. Chính vì vậy, bên cạnh việc tuyên truyền, phổ biến luật, hướng dẫn thi hành luật đến tận người dân, thiết nghĩ, chính quyền địa phương, các đoàn thể xã hội cũng nên cân nhắc về những giải pháp hỗ trợ cho những gia đình có hoàn cảnh đặc biệt như thế này trong việc phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo cũng như cung cấp những thông tin, kiến thức về sức khoẻ sinh sản, dịch vụ hỗ trợ để giúp các em có một cuộc sống tốt đẹp hơn.

Quốc Khánh