Dậy thì sớm ở bạn gái Thứ Năm, 17/07/2014, 00:00

Hiện tượng bạn gái phát triển tâm sinh lý sớm hơn so với trước như trên có thể là những dấu hiệu bất thường và người ta gọi đó là hiện tượng dậy thì sớm.

Khi cha mẹ và bản thân bạn gái nhận thấy mình rơi vào tình trạng dậy thì sớm, việc hiểu biết nguyên nhân và cách ứng xử với tình trạng này sẽ giúp bạn gái tránh được những điều đáng tiếc xảy ra.

Vậy khi nào thì bạn gái được coi là dậy thì sớm?

Dậy thì là giai đoạn phát triển quá độ về sinh lý từ thời kỳ nhi đồng sang thời kỳ thành niên.

Đối với trẻ dưới 8 tuổi, mặc dù cơ quan sinh dục trong và ngoài của nam và nữ đã có sự phân biệt, chiều cao và thể trọng của cơ thể tăng rất nhanh nhưng không có sự khác biệt nhiều về giới tính. Đó là do chức năng tuyến sinh dục của cả nam và nữ đều ở trong trạng thái bị ức chế, nồng độ hoóc môn sinh dục trong cơ thể cũng rất thấp.

Bình thường trong phạm vi từ 9 đến12 tuổi, đặc trưng giới tính của trẻ gái mới dần dần phát triển, biểu hiện chủ yếu là hai bên vú bắt đầu nhô lên, đầu vú to dần và màu sắc cũng thẫm dần; nách và cơ quan sinh dục ngoài bắt đầu xuất hiện lông. Môi lớn, môi bé cũng thẫm lại và lớn lên, âm hộ bắt đầu xuất hiện những chất dịch màu trắng. Cơ quan sinh dục trong cũng phát triển, chẳng hạn như âm đạo trở nên rộng hơn, niêm mạc dày và có nhiều nếp nhăn, ống dẫn trứng dày lên. Và thường trong độ tuổi từ 10 đến 16 tuổi, bạn gái sẽ thấy kinh lần đầu và từ 1 đến 5 năm sau sẽ có hiện tượng rụng trứng, đó là lúc chức năng sinh dục phát triển hoàn thiện. Sự phát triển đặc trưng giới tính của trẻ gái từ khi bắt đầu cho đến khi phát dục hoàn toàn trung bình khoảng 4 năm (có thể dao động từ 1,5 - 6 năm).

Bước vào thời kỳ dậy thì, chiều cao cơ thể của bạn gái sẽ tăng lên rất nhanh. Vào thời kỳ cao điểm, mỗi năm có thể cao thêm 6-8 cm. Sau đó, sự phát triển chiều cao sẽ chậm dần lại, đến khi hai đầu của ống xương khép kín lại thì trẻ sẽ không cao thêm nữa. Đến khoảng 18 tuổi, chiều cao cơ thể có thể tăng khoảng 25 cm.

Cùng với sự tăng mạnh về chiều cao, lượng mỡ tích lại dưới da dày lên, ngực và mông đã rõ nét, xương chậu và xương hông cũng nở ra, hình thành nên những đường cong mềm mại, nữ tính. Những thay đổi về hình dáng bên ngoài này chứng tỏ một bé gái đang dần trở thành một thiếu nữ.

Thời gian bắt đầu dậy thì ở mỗi người khác nhau do yếu tố di truyền, sức khỏe, tình trạng dinh dưỡng, khí hậu, độ cao so với mặt biển, điều kiện kinh tế, thói quen vệ sinh... Nói chung, thời gian bắt đầu dậy thì của trẻ em gái thường sớm hơn so với trẻ em trai 1-2 năm. Những năm gần đây, tuổi thấy kinh lần đầu của các bé gái ở nhiều quốc gia có xu hướng sớm lên, điều này có liên quan đến sự phát triển kinh tế và sự nâng cao mức sinh hoạt. Những bé gái quá gầy hoặc quá béo, chế độ dinh dưỡng không tốt hoặc vận động quá nặng thì chậm thấy kinh lần đầu. Ngược lại, những bé gái béo vừa phải thì thường sớm thấy kinh lần đầu.

Tuy nhiên, nếu trước 8 tuổi, ở trẻ em gái đã xuất hiện những dấu hiệu đặc trưng giới tính hoặc thấy kinh lần đầu thì bạn gái đó được coi là dậy thì sớm.

Hiện tượng dậy thì sớm được chia thành hai loại:

Nếu ở bé gái xuất hiện những đặc trưng của giới tính nữ quá sớm thì gọi là hiện tượng dậy thì sớm đồng tính ở nữ giới.

Nếu ở bé gái xuất hiện những đặc trưng giới tính quá sớm và lại là những đặc trưng của nam giới (như có râu, yết hầu lớn lên, tiếng nói trầm khàn, đồng thời âm vật cũng lớn lên ...) gọi là dậy thì sớm dị tính ở nữ giới.

Bài này chỉ đề cập đến hiện tượng dậy thì sớm đồng tính ở nữ.

                             
Đôi khi việc dậy thì sớm khiến cho cha mẹ và bản thân các bạn thấy tự hào vì lớn trước tuổi. Song đa số trường hợp, việc dậy thì sớm thường làm cho bản thân bé gái cảm thấy sợ hãi, bất an, bạn bè thì thấy lạ lùng và bàn luận, còn cha mẹ thì lo lắng. Không những thế, những bé gái dậy thì sớm này sẽ cao hơn hẳn so với trẻ cùng lứa tuổi. Nhưng sau này khi bạn bè của chúng dần cao lên thì chúng lại có thân hình tương đối thấp hơn bạn bè. Nói một cách khác, sau khi xuất hiện những dấu hiệu dậy thì sớm, thời điểm bắt đầu tăng và ngừng phát triển chiều cao của cơ thể đều đến sớm hơn, do đó dẫn đến cuối cùng chúng sẽ thấp hơn so với bạn bè đồng lứa.

Bên cạnh đó, mặc dù là những bạn gái này dậy thì sớm về sinh lý nhưng tâm lý lại không phát triển sớm. Do đó có không ít trường hợp gặp phải sự quấy rối tình dục của những kẻ xấu trong xã hội và phải gánh chịu những hậu quả bất hạnh. Do vậy, trẻ dậy thì sớm cần có sự quan tâm, chăm sóc đặc biệt từ phía cha mẹ và nhà trường. Các bậc cha mẹ cần giải thích cho con gái hiểu vì sao chúng lại phát triển sớm hơn chúng bạn và trang bị cho con những kiến thức cần thiết để ứng xử phù hợp với tình trạng này. Đặc biệt, cha mẹ cần thường xuyên tâm sự, chia sẻ với trẻ những cảm giác lo lắng mà trẻ có nhằm giải tỏa gánh nặng về tâm lý cho chúng, tránh nảy sinh những hậu quả nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây ra hiện tượng dậy thì sớm ở bé gái

Dậy thì sớm do sự tiết ra GnRH ở vùng dưới đồi bị kích hoạt sớm, buồng trứng sinh ra những thay đổi có chu kỳ và làm xuất hiện sớm những hiện tượng đặc trưng giới tính nói trên. Trong trường hợp này, bé gái có thể rụng trứng có quy luật và có khả năng sinh sản.

Dậy thì sớm do sự phát triển bất thường của hoóc môn sinh dục: Có những trường hợp ở một bộ phận nào đó trong cơ thể (buồng trứng, tuyến thượng thận ...) xuất hiện những khối u hay "nang" có thể tiết ra hoóc môn sinh dục  ... Từ đó, ở trẻ xuất hiện những dấu hiệu dậy thì hoặc thấy kinh lần đầu sớm nhưng không có sự rụng trứng, do đó trẻ chưa có khả năng sinh sản.

Dậy thì sớm do não: Thường gặp ở những trẻ được phát hiện có khối u trong não, hoặc bị dị tật bẩm sinh, từng bị não úng thủy, viêm não, chiếu tia phóng xạ vào não, bị ngoại thương hoặc bị u xơ dây thần kinh. Những trẻ dậy thì sớm do não thường bị kèm theo các triệu chứng như: đau đầu, co giật, thị lực giảm sút.

Dậy thì sớm có nguồn gốc từ bên ngoài: Có những bé gái do dùng nhầm thuốc tránh thai của mẹ, uống các loại thuốc bắc, thuốc bổ có chứa hoóc môn sinh dục, do người mẹ trong thời gian cho con bú có uống thuốc tránh thai hay thuốc bổ chứa hoóc môn, hay ăn phải thịt các loại gia súc, gia cầm được chăn nuôi bằng thức ăn chứa nhiều hoóc môn... Hoặc trong một số trường hợp hiếm là do bé gái dùng một lượng khá nhiều các chất dưỡng da của mẹ mà trong đó có hàm lượng nội tiết tố cao. Oestrogen trong các loại thuốc, thực phẩm, chất dưỡng da này qua đường ruột, sữa hoặc da, đi vào hệ tuần hoàn máu hoặc toàn thân của đứa trẻ, gây nên những biểu hiện dậy thì sớm. Ở những trẻ mắc chứng này, màu sắc của cơ quan sinh dục ngoài và núm vú thường sẫm hơn rõ rệt so với bình thường.

Cá biệt ở một số bé gái 2-4 tuổi, có hiện tượng một hoặc cả hai đầu vú cùng nhú lên. Điều này kéo dài trong vài tháng hay vài năm nhưng không có các đặc tính và hiện tượng phát triển quá nhanh khác. Đó thực chất không phải dậy thì sớm mà là hiện tượng bầu vú phát triển sớm, không cần phải điều trị.

Việc xác định chính xác nguyên nhân gây ra hiện tượng dậy thì sớm ở trẻ em gái phải do các bác sỹ có chuyên môn khám và phát hiện. Bên cạnh đó cũng có rất nhiều trường hợp bé gái dậy thì sớm mà không rõ nguyên nhân.

Làm gì khi nghi ngờ bé gái dậy thì sớm

Khi thấy bé gái có những dấu hiệu dậy thì sớm, bố mẹ cần sớm đưa con đi khám để tìm nguyên nhân.

Nếu bệnh do khối u hay u nang buồng trứng, tuyến thượng thận gây ra thì phải phẫu thuật để cắt bỏ. Sau khi phẫu thuật, phải định kỳ đến bệnh viện để kiểm ra, quan sát xem các triệu chứng bệnh có mất đi, nồng độ nội tiết tố sinh dục trong máu có giảm đi hay không. Nếu u nằm trong não, việc phẫu thuật hay không phải được quyết định bởi bác sĩ ngoại khoa thần kinh. Nếu dậy thì sớm do nguyên nhân bên ngoài, phải tìm ra con đường cụ thể gây tiếp xúc với nội tiết tố sinh dục để tránh tiếp xúc; khi nội tiết tố sinh dục có nguồn gốc từ bên ngoài được đưa hết ra khỏi cơ thể thì bệnh sẽ tự nhiên giảm bớt.

Khoảng chục năm lại đây, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng thuốc có GnRH có thể ức chế một cách hữu hiệu sự tiết ra GnRH quá sớm, từ đó mà ức chế sự phát dục của noãn bào và sự tiết ra nội tiết tố sinh dục. Ưu điểm nổi bật của phương pháp này là ức chế sự hoàn thiện quá sớm của xương, có tác dụng cải thiện chiều cao cơ thể.