Công thức hạnh phúc của Einstein Thứ Năm, 17/06/2021, 00:00

Chắc hẳn những ai từng tra Google định nghĩa của từ “genius - thiên tài” đều gặp một điều vô cùng thú vị như sau:

Cái tên “Einstein” nổi bật giữa một rừng danh từ trừu tượng, hệt như khi bạn nhìn thấy Shaquile O’Neal, huyền thoại bóng rổ 2,17m trong một căn phòng toàn vận động viên vậy.

Suy nghĩ của một người được bộc lộ qua những gì họ từng viết. Vậy nên muốn trò chuyện cùng ai đó thì hãy đọc chúng. Và Einsteins là người xứng đáng nhất cho câu trả lời về bí mật của hạnh phúc. 

Công Thức Hạnh Phúc Của Einstein

Vài ngày trước khi Tử Thần cướp đi mạng sống của Einstein, Dukas, trợ lý của ông, nói rằng “Einstein nằm trên giường bệnh, đau đớn đến mức không thể nhúc nhích nổi.”

Vậy mà ngày hôm sau, chỉ 24 giờ trước cái chết của mình, Einstein đã “nhờ Dukas lấy hộ kính và giấy bút giúp mình. Sau khi có được những vật đó, ông bắt đầu chép ra giấy một vài phép tính.”

“Ông ấy làm việc đến đến khi cơn đau ngăn mình lại mới chịu đi ngủ,” nhà viết tiểu sử Walter Isaacson ghi lại. Và giấc ngủ ấy của Einstein kéo dài vĩnh hằng. Phải. Ông chết sau khi được làm điều mình thích nhất: làm việc. Đúng là tình thế bộc lộ nhân cách nhỉ!

Einstein từng nói, “Thiên tài chỉ có 1% là may mắn, 99% còn lại là mồ hôi và nước mắt.” Đúng vậy, chẳng có ai sinh ra là thiên tài cả. Ông cũng là chủ nhân câu nói: “Chỉ có kẻ điên mới nhận được cái mà người ta vẫn thường gọi là kết quả.”

Tất cả những người bạn cho là vĩ đại đều bị ám ảnh bởi một điều gì đó. Sau cùng thì “sự vĩ đại” cũng chỉ là đứa con của sự ám ảnh, không hơn.

Vì những lý do trên, khi được hỏi về chìa khóa của một cuộc đời hạnh phúc, Einstein dịu dàng đưa ra một câu trả lời vô cùng ngắn gọn, trái ngược với tưởng tượng của người đặt câu hỏi như sau:

“Nếu muốn có một cuộc đời viên mãn thì hãy gắn nó vào mục tiêu thay vì con người hay vật nào đó.”

Và đó là công thức hạnh phúc của Einstein.

Làm việc - Nơi Trú Ẩn Giữa Tâm Bão Cuộc Đời

Những bộ não vĩ đại thường có suy nghĩ giống nhau, hệt như những hành khách cùng điểm đến của một chuyến tàu vậy. Thế nên không ngạc nhiên khi Newton và Einstein - hai nhà khoa học vĩ đại nhất lịch sử loài người - đều có cùng một công thức hạnh phúc khi phải chống lại giông bão cuộc đời.

Năm 1665, dịch hạch hoành hành London. Thế giới chưa bao giờ phải chứng kiến một đại dịch có sức tàn phá lớn đến vậy. Lúc ấy tất cả trường đại học và cửa hàng đều phải đóng cửa. Rồi thì ngày nay lịch sử lại một lần nữa lặp lại. 

Trong khi chứng kiến thế giới dần dần sụp đổ trước mắt, Isaac Newton đã áp dụng công thức của hạnh phúc. Ông gắn cuộc đời mình với một mục tiêu thay cho con người hay vật chất cụ thể khác. Và thế là trong khoảng thời gian 18 tháng ông đã cách mạng hóa khoa học.

Sau này khi được hỏi về cách khám phá ra định luật hấp dẫn, Newton trả lời như sau:

“Tôi nghĩ về nó mọi lúc mọi nơi.”

Vậy là Newton đã gắn cuộc đời mình với thứ luôn cố định là “mục tiêu”, thay cho cuộc sống muôn đời vô định. Hay nói ngắn gọn thì ông đã tìm thấy nơi trú ẩn khỏi giông tố cuộc đời.

* * *

Khi Elsa, vợ Einstein qua đời, trái tim ông tan làm trăm mảnh. Sau cùng thì Isaacson cho rằng Elsa giống như hình tượng người mẹ trong mắt Einstein vậy.

“Bà dạy ông khi nào thì ăn và nơi nào để đi,” Isaacson viết, “Bà đóng gói hành lý và cho ông tiền tiêu vặt. Bà luôn che chở người mà bà gọi là ‘Giáo sư’ trong mắt công chúng.”

May mắn thay, công thức hạnh phúc của Einstein đã bảo vệ ông khỏi giông tố cuộc đời. “Miễn là thân xác này còn làm việc được thì tôi không và sẽ không bao giờ phàn nàn, bởi lẽ công việc là thứ duy nhất mang lại sự sống cho cuộc đời này.”

Tóm Lại: Ước Mơ Bằng Trí Óc + Theo Đuổi Bằng Thân Thể = Công Thức Của Hạnh Phúc

Khi được hỏi ông có thấy thỏa mãn không khi từ bỏ mọi thú vui trần tục, Einstein đưa ra câu trả lời: “Không đủ để vui, nhưng lại đủ để không buồn.”

Công thức hạnh phúc được ông đúc kết và tóm gọn vào trong câu nói sau đây:

“Hạnh phúc” có thể được ví như cô siêu mẫu sống vì ánh đèn sàn catwalk. Và hạnh phúc cũng chính là cô siêu mẫu đó, người về nhà vào buổi tối và tẩy đi lớp trang điểm trên mặt.”

Hay nói cách khác thì “Anh ta là người giàu nhất, song cũng là người hài lòng với những điều vụn vặt nhất.” - Socrate.

Đúng vậy. Những điều đẹp nhất của cuộc đời không chỉ miễn phí mà thậm chí còn chẳng phải “vật chất” cơ. Sau cùng thì chẳng ai có thể chạm tay sờ nắn được tình yêu. Và cũng chưa ai tận mắt chứng kiến hình hài của hòa bình. Chưa mũi nào ngửi được ước mơ. Đó chính là mấu chốt của công thức hạnh phúc của Einstein. 

Trong tất cả các sinh vật sống trên hành tinh này, con người chúng ta là loài duy nhất biết đến thứ gọi là “ước mơ.” Và việc hình dung mục tiêu bằng con mắt thứ ba rồi dồn hết tâm huyết để biến nó thành hiện thực chính là món quà kỳ diệu mang tên “trí óc.” 

Quan điểm trên đã được tóm gọn vào câu nói của một nhân vật trong vở kịch kinh điển The Secret of Freedom - Bí Mật Của Tự Do:

Bộ não là thứ duy nhất làm nên sự khác biệt giữa con người và loài khác. Bởi lẽ người ta có thể tìm thấy những bộ phận còn lại của mình trên cơ thể một con lợn hoặc ngựa.”

Có lẽ con người chỉ coi trọng những gì mà mình đã đánh đổi mà thôi.

Và vì ví dụ thực tế luôn giá trị hơn nói suông gấp nhiều lần nên tôi sẽ kết thúc bài viết bằng việc kể lại một câu chuyện có thật về người bạn đã áp dụng công thức hạnh phúc của Einstein để thoát khỏi cơn bão cuộc đời.

Một người bạn thân đại học của tôi đã rất đau đớn khi người yêu thời trung học, đồng thời cũng là chồng chưa cưới của cô đã bỏ cô theo người phụ nữ khác. Nói trái tim cô ấy đã vỡ làm trăm mảnh là còn nhẹ đấy. Vậy mà bằng cách nào đó… cô ấy lại có được cái mà Maya Angelou, nhà hoạt động nhân quyền, gọi là một người Phụ Nữ Phi Thường (Phenomenal Woman)

Bạn hỏi tại sao ư?

Cô ấy chỉ đơn giản là vươn lên khỏi bức màn của nghi ngờ và lo lắng, mài giũa kỹ năng của mình rồi dồn hết thời gian và sức lực vào việc học. Một năm sau, cô được nhận vào Trường Luật Loyola.

Hiện tại cô ấy là người phụ nữ có cuộc hôn nhân hạnh phúc và sự nghiệp của một luật sư thành đạt. Phải, cô ấy đã thành công áp dụng công thức hạnh phúc của Einstein.

Vậy Thì Bạn Học Được Gì Từ Những Điều Trên?

Vì bản thân là một nhà khoa học nên Einstein đã đúc kết quá trình tìm kiếm hạnh phúc thành một phương trình. “Anh phải hiểu được luật của trò chơi,” ông kết luận, “và rồi phải chơi giỏi hơn tất cả người chơi khác.”

Độc giả thân mến của tôi ơi, luật của Trò Chơi Cuộc Sống yêu cầu người chơi là chúng ta dùng trí tưởng tượng độc nhất vô nhị của mình để biến mục tiêu thành hiện thực. Hiểu đơn giản thì đó là quá trình tiến đến “ước mơ.”

Có lẽ tầm nhìn sâu sắc trên đã phần nào lý giải tại sao Einstein đi xa đến mức cho rằng “trí tưởng tượng quan trọng hơn tri thức.” Tóm lại, dành toàn bộ cuộc đời mình để theo đuổi giấc mơ nghe thì có vẻ không được oai cho lắm, song Einstein lại cho rằng đó là ván cược an toàn nhất đời người. 

Sau cùng thì chẳng ai biết trước được tương lai, nơi vừa là vinh quang mà cũng rất có thể là bi kịch. Vậy nên những người khôn ngoan sẽ coi cuộc đời như một con thuyền còn mục tiêu là cái neo giúp con thuyền có được sự cân bằng trước bão tố cuộc đời. 

Công thức hạnh phúc của Einstein có thể được tóm gọn lại như sau:

Tìm ra thứ mình giỏi nhất, sau đó dành hết sự chú ý vào nó rồi tìm ra người sẽ trả công cho sự nỗ lực làm chủ việc đó của bạn.

Dịch giả: Trần Nhật Hạ - ToMo - Learn Something New